بررسی تحولات افغانستان
عمده شهرت ملا محمد یعقوب نه به دلیل سمت وی به عنوان سرپرست وزارت دفاع حکومت طالبان بلکه به دلیل انتساب وی به ملا عمر بنیانگذار گروه طالبان است. این نسبت وراثتی او با بنیانگذار طالبان است که سبب شده است تا ملا یعقوب به عنوان جوانترین فرد در کنار رهبران مسن و سنتی طالبان قرار گیرد. در حال حاضر ملا یعقوب نه به عنوان نماینده جناح قندهار بلکه به نمایندگی از حکومت طالبان در مذاکرات کلان سیاسی در سطح منطقه و بینالملل رایزنی میکند. از آنجا که ملا یعقوب در لیست سیاه آمریکا و سازمان ملل قرار ندارد، طالبان تلاش دارد تا از وی در عرصه دیپلماتیک استفاده کند. سفر ملا یعقوب به امارات متحده عربی و دیدارهای وی با مقامات خارجی بازتاب وسیعی داشته است. گمانهزنیهایی درباره سفر این مقام ارشد طالبان و مذاکرات وی با نماینده ویژه آمریکا شده است. در این یادداشت به دو احتمال درباره این مذاکرات پرداخته میشود.
1- تلاش طالبان برای تشکیل دولت موقت انتقالی
حکومت طالبان از زمان روی کار آمدن تا کنون حداقل در سه بن بست متوقف مانده است. نخست، نتوانست مشروعیت ملی کسب کند. دوم، از جانب هیچ کشور و سازمانی به رسمیت شناخته نشد و سوم، اکثریت رهبران طالبان و مقامات دولت سرپرست همچنان در لیست سیاه سازمان ملل متحد باقی ماندهاند. همین امر باعث شده است که طبق برخی گزارشات، رهبران طالبان در صدد برآمدهاند تا یک دولت موقت انتقالی را با حضور برخی از چهرههای سیاسی نسبتا محافظهکار افغان تشکیل دهند.
با این نگاه، احتمال آن میرود که سفر ملا یعقوب به امارات متحده عربی بیشتر دیدار و مذاکره با برخی سران سیاسی گروههای مخالف حکومت طالبان باشد. همزمانی سفر حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان و اجازه طالبان برای سفر وی به خارج از کشور و همچنین گزارشاتی مبنی بر ملاقات کرزی با برخی رهبران سیاسی از جمله با احمد مسعود رهبر جبهه مقاومت ملی، نیز این احتمال را تقویت میکند.
2- احتمال تحکیم روابط استراتژیک طالبان و آمریکا
پس از دیدار مقامات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و رئیس اداره استخبارات طالبان در قطر، رسانهها افشا کردند که این نوع دیدارها ابتدا در پاکستان انجام شده و سپس به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تغییر مکان یافته است. مطابق برخی اطلاعات، قرار بود که مقامات بلند پایه رهبران سیاسی طالبان و آمریکا در ماه جاری همزمان با برگزاری بازیهای المپیک مذاکراتی را در قطر انجام دهند اما تحولات ماههای گذشته پس از سفر وزیر دفاع طالبان به قطر نشان داد که امارات متحده عربی پتانسیل بیشتری برای میزبانی دارد. یک هفته قبل، تام وست نماینده ویژه آمریکا اعلام کرد که سفر منطقهای خود را از ژاپن آغاز و پس از هند، وارد امارات متحده عربی خواهد شد. پس از سفر او به این کشورها، ژاپن بزرگترین و نخستین بسته کمکی خود را به افغانستان تحت حاکمیت طالبان اعلام کرد و هند نیز اعلام کرد که تمام پروژههای نیمه تمام خود را دوباره تأمین مالی و مراحل ساخت آن را تکمیل میکند. در همین حال مسئله تأمین مالی ارتش ونیروهای مسلح دولت طالبان توسط امارات متحده عربی دوباره مطرح شده است. دیدار صمیمی و غیر متعارف محمد بن زاید رئیس دولت امارات متحده عربی با وزیر دفاع طالبان و هم زمان دیدار ملا یعقوب با تام وست نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان احتمال این گمانه را تقویت میکند. به نظر میرسد که دولت آمریکا علاوه بر بستههای کمک نقدی هفتگی به حکومت طالبان در صدد آن است که منابع مالی دیگری را از طریق کشورهای همسو برای طالبان جستجو کند و با استفاده از بحران اقتصادی و وضعیت سیاسی افغانستان، دولت طالبان را به دولت آمریکا وابسته بسازد.
تحولات سیاسی و واقعیتهای افغانستان نشان میدهد که برای ثابت سیاسی و آینده اقتصادی بهتر، همسویی داخلی در راستای اجماع ملی و همچنین همسویی با منطقه به منظور تعاملات اقتصادی، نسخه حل بحران افغانستان است.
