سه‌شنبه 8/ 8 / 1403
جستجو
Close this search box.

مهدی سهرابی؛ کارشناس مسائل افغانستان

مقدمه

ﻃﺎلبان از ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬﯽ، ﺣﻨﻔﯽ ﻣﺬﻫﺐ و از ﻧﻈﺮ اﻋﺘﻘﺎدي/کلامی، ﻣﺎﺗﺮﯾﺪي- اشعری‌ هستند و بعضی از شاخه‌های اﯾﻦ ﺟﻨـﺒﺶ از ﻧﻈـﺮ اﺧﻼﻗـﯽ، ﺻﻮﻓﯽ مسلک‌ می‌باشند. در اندیشه‌های فکری علمای طالبان، مسئله جهاد و مبارزه با اشغالگری اهمیت والایی دارد.
بر اساس اعتقادات و گرایش‌های علمای طالبان، تشخیص موضع آنان در قبال مردم مسلمان فلسطین و رژیم صهیونیستی آسان است؛ با این حال، پس از به قدرت رسیدن طالبان در سال 1400، اخباری مبنی ‌بر روابط این گروه با رژیم صهیونیستی به‌ویژه توسط مخالفان طالبان در رسانه‌های داخل و خارج افغانستان منتشر شد که عمده استناد آنان به مذاکرات طالبان با آمریکا مانند انعقاد توافقنامه دوحه و همچنین ورود کمک‌های نقدی به افغانستان بود. این ادعاها سبب خلق دوگانه‌ای پیرامون احتمال ارتباطات طالبان با رژیم صهیونیستی در برخی مجامع فکری گردید بر این اساس، در تحلیل حاضر، مواضع اعلامی طالبان در قبال رژیم صهیونیستی از ابتدای تشکیل این گروه تاکنون و همچنین امکان وجود روابط فی‌مابین طالبان و رژیم صهیونیستی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

مواضع اعلامی طالبان در قبال رژیم صهیونیستی پیش از حکومت‌داری دوم (1373 الی 1400 هـ .ش)
از مقطع حکومت‌داری اول طالبان در دهه 1370 هـ .ش، اخبار و اطلاعات دقیقی پیرامون موضع آشکار و رسمی طالبان در قبال رژیم صهیونیستی وجود ندارد اما موضع این گروه در فواصل سال‌های 1380 الی 1400 از نشریات (حقیقت، شهامت و …)، بیانیه‌ها، اعلامیه‌ها و اظهارات مقام‌های طالبان قابل اقتباس است. طالبان در فواصل سال‌های احیای مجدد و مبارزه با اشغالگران (1380 الی 1400)، بارها اقدام به سخن گفتن از آرمان قدس و محکوم کردن اقدام‌های رژیم صهیونیستی در قبال فلسطینیان کرد. طالبان در غالب این بیانیه‌ها ضمن اشاره به تداوم‌ جور و جفای حکام یهود علیه مردم مسلمان فلسطین و لزوم اتحاد کشورهای اسلامی برای مقابله با دسیسه‌های دشمنان اسلام به‌ویژه آمریکا، از تمام کشورهای اسلامی خواست تا حمایت خود را از بیت‌المقدس اعلام کرده و در این مبارزه با ملت مظلوم فلسطین همکاری کنند. این بیانیه‌ها و اعلامیه‌ها که ریشه در اعتقادات و مبانی فکری این گروه اسلام‌گرا دارد، به وضوح ضدیت طالبان با رژیم صهیونیستی و حمایت آنان از مردم مسلمان فلسطین را آشکار ساخت. مهمترین موضوع برخی از این بیانیه‌ها عبارتند از:

 محکوم کردن حمله رژیم صهیونیستی به کاروان آزادی در سال 1389
 تأکید بر دخالت آمریکا و رژیم صهیونیستی در تمام دشواری‌های امت اسلامی در نشست بیداری اسلامی سال 1392
 محکومیت آتش‌سوزی‌های گسترده در سرزمین‌های اشغالی توسط رژیم صهیونیستی در سال 1395
 محکومیت شناسایی بیت‌المقدس توسط آمریکا به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و همچنین تأکید بر لزوم مبارزه با آمریکا به‌عنوان تنها راهکار آزادی قدس در سال 1396
 دیدار ملا “عبدالغنی برادر” رئیس وقت کمیسیون سیاسی طالبان با “اسماعیل هنیه” رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در دوحه قطر در سال 1400 (پیش از به قدرت رسیدن طالبان)

مواضع اعلامی طالبان در قبال رژیم صهیونیستی پس از به قدرت رسیدن (1400 هـ .ش تاکنون)
بیانیه‌ها و اعلامیه‌های طالبان پیرامون تحولات فلسطین، جنبش حماس و حملات رژیم صهیونیستی، پس از به قدرت رسیدن در سال 1400 و تشکیل دولت، به‌مراتب بیشتر از تحرکات سیاسی این گروه در خصوص موضوعات مذکور در سه دهه قبل بوده است. این روند افزایشی، تنها دو روز پس از تسلط طالبان بر پایتخت افغانستان آغاز شد. در دومین روز از حکومت‌داری دوم طالبان، این گروه از تماس “اسماعیل هنیه” رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس با ملا “عبدالغنی برادر” معاون فعلی رئیس‌الوزرای طالبان خبر داد. در این گفتگوی تلفنی، اسماعیل هنیه شکست آمریکا در افغانستان را به طالبان تبریک گفت و تصریح کرد که آزادی افغانستان، مقدمه‌ای برای از بین رفتن همه قدرت‌های ستمگر و در رأس آن رژیم صهیونیستی است. این اظهارات حاکی از قرابت‌های فکری هر دو گروه در مبارزه با اشغالگری و استعمار بود.

رئیس دفتر سیاسی حماس همچنین در مهر 1400 در تماس دیگری با مولوی “امیر خان متقی” سرپرست فعلی وزارت خارجه افغانستان، ابراز امیدواری کرد که طالبان بتواند در حمایت از برادران‌شان در فلسطین به منظور آزادسازی قدس شریف ایفای نقش کند. این اولین درخواست رسمی و آشکار جنبش حماس از طالبان برای ایفای نقش در جبهه فلسطین بود. مسئولان حماس پس از خروج اشغالگران از افغانستان امیدوار بودند که بتوانند از ظرفیت‌های متعدد طالبان که پس از به قدرت رسیدن در افغانستان افزایش نیز یافته بود، در جبهه‌های فلسطین و علیه رژیم صهیونیستی استفاده کنند.

روند ارتباطات طالبان با حماس و همچنین اعلام مواضع این گروه در قبال تحولات فلسطین و اقدام‌های رژیم صهیونیستی پس از تماس‌های مذکور تداوم یافت. “ذبیح‌الله مجاهد” سخنگوی طالبان در شهریور 1400، اسرائیل را غده‌ای در پیکر امت اسلامی بیان کرد و افزود که قدس، موضوع مشترک امت اسلامی است و همه مسلمانان حول آن باید متحد شوند. حکومت طالبان با انتشار بیانیه‌های متعدد و همچنین ساخت چندین نماد بیت‌المقدس در شهر کابل و دیگر شهرهای افغانستان، در آبان 1401 از اولین دیدار رسمی نماینده خود با جنبش حماس خبر داد. نماینده طالبان در این دیدار که در ترکیه صورت گرفت، ضمن تأکید بر ارتباط مسئله مسجدالاقصی با همه امت اسلامی، از حمایت امارت اسلامی افغانستان از مردم فلسطین و گروه‌های مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی سخن گفت.

مجاهد در دیدار با هنیه: از مقاومت فلسطین حمایت می‌کنیم

محکومیت‌های اقدام‌های رژیم صهیونیستی توسط طالبان با آغاز عملیات طوفان الاقصی در سال 1402، افزایش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرد. این گروه طی بیانیه‌های متعدد، ضمن حمایت از مردم فلسطین و مشروع دانستن عملیات‌های گروه‌های مقاومت علیه رژیم صهیونیستی، خواستار واکنش امت اسلامی به جنایات به وقوع پیوسته در نوار غزه شد. مقام‌های طالبان همچنین در مصاحبه‌های خود، حمایت‌های آمریکا از رژیم مذکور را محکوم کرده و خواستار توقف این حمایت‌ها شدند. ملا “هبت‌الله آخوندزاده” رهبر طالبان نیز در دو سخنرانی مجزا در سال 1402، ضمن تقبیح حملات رژیم صهیونیستی به غزه و ظالمانه خواندن آن، آمریکا را به دلیل حمایت از جنایات و نسل‌کشی مسلمانان توسط رژیم مذکور در غزه با شدیدترین الفاظ محکوم کرد.

پس از انجام عملیات رژیم صهیونیستی علیه بخش کنسولی سفارت ج.ا.ایران در دمشق نیز وزارت خارجه حکومت طالبان ضمن محکومیت، این حمله را نقض آشکار موازین دیپلماتیک دانست. این وزارت همچنین پس از عملیات وعده صادق ج.ا.ایران در فروردین 1403، عملیات ج.ا.ایران علیه رژیم صهیونیستی را اقدامِ دفاعی مشروع و در پاسخ به حمله آن رژیم عنوان کرد.

از جمله مهم‌ترین بیانیه‌ها و مواضع طالبان در قبال رژیم صهیونیستی، جنبش حماس و تحولات غزه پس از آغاز حکومت‌داری دوم طالبان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 محکومیت بی‌حرمتی وزیر امنیت ملی رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی مورخ 15/10/1401
 محکومیت یورش نظامیان رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی مورخ 21/01/1402
 درخواست قاضی‌القضات طالبان از دادگاه لاهه برای رسیدگی به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه مورخ 14/08/1402
 انتقاد از سکوت دولت‌های عربی و اسلامی در برابر جنایات‌های رژیم صهیونیستی و شرم‌آور خواندن آن مورخ 25/08/1402
 تسلیت شهادت سه نفر از فرزندان اسماعیل هنیه در عملیات ترور رژیم صهیونیستی مورخ 22/01/1403
 محکومیت تداوم نسل‌کشی بیش از ۳۰ هزار غیرنظامی در غزه توسط رژیم صهیونیستی مورخ 26/01/1403
 محکومیت جنایات جنگی رژیم صهیونیستی در غزه مورخ 09/02/1403
 محکومیت حمله رژیم صهیونیستی به منطقه رفح در غزه مورخ 19/02/1403

جمع‌بندی
طالبان به‌عنوان گروهی اسلام‌گرا، از ابتدای اعلام موجودیت خود تاکنون، همواره موضع روشنی در قابل رژیم صهیونیستی، مردم مسلمان فلسطین و گروه‌های مقاومت ضد صهیونیستی داشته است. این مواضع در مقطع حکومت‌داری دوم طالبان و به‌ویژه با آغاز عملیات طوفان‌الاقصی شدت یافت و حمایت‌های امارت اسلامی از فلسطینیان و محکومیت‌ها علیه رژیم صهیونیستی جدی‌تر شد. با این حال، گروه‌های مخالف طالبان، بعضاً این گروه را متهم به داشتن روابط با رژیم صهیونیستی می‌کنند؛ حال آنکه بر اساس برخی قرابت‌ها با گروه‌های فلسطینی در مبانی فکری و همچنین مواضع اعلامی که پیش‌‎تر از طالبان در خصوص رژیم صهیونیستی بیان شد، احتمال وجود چنین روابطی فی‌مابین طالبان و رژیم مذکور منتفی است و در آینده نیز نامحتمل به‌نظر می‌رسد.

محکومیت‌ها و حمایت‌های مذکور حکومت طالبان تاکنون جنبه عینی و میدانی در فلسطین نداشته است و امارت اسلامی صرفاً با انتشار بیانیه و اطلاعیه، مواضع خود را آشکار ساخته است. باید دانست که امارت اسلامی پس از به قدرت رسیدن در سال 1400، در تلاش برای تحکیم پایه‌های حکومتش از طریق تعامل با جامعه بین‌الملل به‌ویژه آمریکا با هدف به رسمیت شناختن و همچنین آزادسازی اموال بلوکه شده افغانستان بوده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *