بررسی تحولات افغانستان
با وجود تحریم سفر خارجی مقامات طالبان توسط شورای امنیت سازمان ملل، ملا عبدالغنی برادر معاون اقتصادی نخست وزیری طالبان که در لیست تحریم‌های شورای امنیت می‌باشد در یک رویداد غیر منتظره به آنکارا سفر کرد که ملاقات با هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه بخشی از آن بود. سئوال اصلی این است که آنکارا چرا با نادیده‌انگاری حکم تحریمی شورای امنیت به یکی از مقامات طالبان اجازه ورود به ترکیه را داد؟ پاسخ به این پرسش زمانی روشن می‌شود که انگیزه و اهداف ترکیه در این خصوص بررسی شود.
انگیزه و هدف ترکیه از دعوت ملا برادر
به صورت کلی ترکیه دو هدف عمده را از دعوت ملا برادر دنبال می‌کند. هدف اول این است که ترکیه با دعوت ملا برادر به آنکارا تلاش می‌کند تا روابط غیر رسمی خود را با حکومت طالبان افزایش دهد تا در صورت به رسمیت شناخته شدن حکومت طالبان از سوی جامعه جهانی، پیش زمینه ورود سیاسی قدرتمندتر آنکارا به افغانستان را فراهم کرده باشد.
علاوه بر این، ترکیه در اوضاع و شرایط سخت حکومت طالبان بقصد دارد، دل طالبان را به‌دست آورد و نشان دهد که از حامیان استراتژیک حکومت طالبان می‌باشد. با توجه به این که ترکیه در زمینه تعامل با طالبان به نسبت کشورهای همسایه‌ها و قدرت‌های پیرامونی افغانستان، در حاشیه قرار گرفته است با دعوت از ملا برادر در پی ترمیم این کاستی و نقصیه خود است.
رقابت ترکیه – قطر در زمینه افغانستان
دومین هدف سیاسی ترکیه رقابت این کشور با قطر است. در گذشته آنکارا تلاش زیادی به خرج داد تا جایگزین قطر برای میزبانی مذاکرات طالبان و حکومت سابق افغانستان شود که در آن زمان چنین تلاشی به ثمر ننشست. در حال حاضر بخش قابل توجهی از مقامات حکومت پیشین و رهبران مخالف طالبان ساکن ترکیه هستند و این فرصت میزبانی، آنکارا را ترغیب کرده است تا با اغتنام از چنین فرصتی، در پی نقش میانجی بین طالبان و مخالفان آن باشد. این احتمال زمانی قوت می‌گیرد که امریکا نیز به دنبال مکانی غیر از قطر برای برگزاری مذاکرات میان حکومت طالبان و مخالفین است و از سویی ترکیه یکی از واجدان شرایط میزبانی این مذاکرات است. با این حال این انتظار نابجایی است که حکومت طالبان حاضر خواهد شد تا به مخالفان خود امتیاز دهد.
اهداف اقتصادی ترکیه
طبیعی است که روابط گرم سیاسی، زمینه توسعه روابط اقتصادی را بین کشورها فراهم می‌سازد. از این رهگذر، ترکیه در تلاش است تا با برقراری روابط گرم سیاسی با حکومت طالبان، بهبود روابط اقتصادی را رقم بزند. در پیشا سقوط جمهوریت ترکیه در حوزه اقتصادی افغانستان حضور گسترده‌ای داشت اما با روی کار آمدن طالبان این نقش و جایگاه اقتصادی ترکیه آسیب جدی دید و این جایگاه به کشورهای دیگر رسیده است. به همین دلیل، آنکارا برای اعاده حضور پر رنگ اقتصادی خود چه در حوزه صادرات و چه در زمینه سرمایه‌گذاری در افغانستان که از قضا حکومت طالبان به شدت به دنبال آن است، ملا برادر را به عنوان معاون اقتصادی رئیس الوزرا به آنکارا دعوت کرد.
نیاز حکومت طالبان به نقش و جایگاه ترکیه
حکومت طالبان نیز نگاه ویژه‌ای به ترکیه دارد. نخست این که از نظر طالبان ترکیه یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای است که در کنار اشتراکات مذهبی و فرهنگی با افغانستان دارای پیشینه روابط خوب نیز می‌باشد. معطوف به چنین پیش‌نیاز‌هایی، حکومت طالبان ترکیه را مقصد سفر یکی از بزرگ‌ترین رهبران خود قرار داده است تا باشد با نزدیک شدن ترکیه به افغانستان، حکومت طالبان بخشی از فشارهای ناشی از انزوا را دور بزند. دوم، حکومت طالبان در تلاش است تا با دادن امتیاز سیاسی و اقتصادی به ترکیه، آنکارا را مجاب کند که فرصت ماجراجویی را به بخش بزرگی از رهبران مخالف طالبان که در ترکیه به‌سر می‌برند، مهیا نکند.
در بعد اقتصادی نیز حکومت طالبان خواهان توجه ترکیه به افغانستان می‌باشد. در این خصوص حکومت طالبان از ترکیه تقاضا خواهد کرد تا شرکت‌های ترکی را جهت سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی به‌خصوص ساختمان‌سازی و جاده‌‌سازی به افغانستان گسیل دارد.
تحولات افغانستان همواره چند بعدی است و متغیرهای مختلفی بر روابط دو جانبه کشورها اثرگذار است. لذا با وجود چنین میل و نیاز کابل و آنکارا به یکدیگر مشخص نیست که این معادلات به سادگی پیش رود.
