بررسی تحولات افغانستان
مدت‌ها بود که خاک افغانستان متهم درجه یک میزبانی داعش خراسان بود. اغلب گمانه‌ها بر این فرض استوار بود که خاک افغانستان پایگاه اصلی داعش خراسان و مرکز اصلی برنامه‌ریزی این گروه برای انجام حملات درون افغانستان و کشورهای دیگر از جمله ایران و روسیه می‌باشد.
در چند سال اخیر، بارها حکومت طالبان اعلام کرد که پاکستان مقر اصلی داعش شده است و حملات داعش در افغانستان، ایران و روسیه را از خاک پاکستان برنامه‌ریزی شده است اما اغلب کارشناسان و حتی دولت‌های منطقه، این اظهارات مقامات و رسانه‌های طالبان را جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای علیه پاکستان ارزیابی کردند.
حملات مکرر جداییطلبان بلوچ به پایگاه‌های داعش خراسان در ایالت بلوچستان پاکستان و به‌خصوص ضربه مهلک ارتش آزادیبخش بلوچ (BLA) به پایگاه اصلی داعش در منطقه مستونگ بلوچستان، سبب شد تا داعش خراسان وادار شود پرده از حضور خود در پاکستان بر دارد. ثابت شدن این موضوع که داعش خراسان پایگاه‌های دائمی در ایالات بلوچستان پاکستان دارد، علاوه بر این که ابهام حضور این گروه در پاکستان را رفع می‌کند، این سئوال را مطرح می‌کند که حضور داعش خراسان در بلوچستان پاکستان چه اهداف پیدا و پنهانی دارد؟
در پاسخ به پرسش، چهار نکته مهم را باید مطرح کرد.
1- انتقال داعش خراسان از افغانستان به پاکستان
قدر مسلم این است که داعش قبل از به قدرت رسیدن طالبان، پایگاه‌های امن و مراکز منسجمی برای برنامه‌ریزی و حملات هدفمند در افغانستان داشت. پس از استقرار حکومت طالبان، نابودی مراکز داعش در سراسر افغانستان در دستور کار جدی طالبان قرار گرفت و طبق شواهد عینی و میدانی، طالبان موفق به انهدام حضور سازمانی داعش در افغانستان شد.
- بعد از تنگ شدن عرصه افغانستان بر داعش خراسان، پاکستان و به ویژه ایالت بلوچستان بهترین گزینه برای حضور سازمان یافته این گروه بود. طبق شواهد غیر قابل انکار از جمله اعتراف داعش خراسان، این گروه از افغانستان به بلوچستان پاکستان نقل مکان کرده است. به تازگی پایگاه العزائم وابسته به داعش خراسان، ویدئویی را منتشر کرد که در آن از ارتش آزادیبخش بلوچ (BLA) به دلیل حمله به مراکز داعش خراسان در منطقه مستونگ بلوچستان انتقاد شده و علیه این گروه اعلام جنگ شده است. این نخستین بار بود که داعش خراسان از طریق یک رسانه رسمی خود، حضور و پایگاه خود در بلوچستان پاکستان را اعلام کرد.
2- استفاده چند منظوره پاکستان از داعش خراسان
ضربات کوبنده طالبان بر داعش خراسان، می‌توانست به نابودی کامل این گروه در منطقه بیانجامد اما نه‌تنها این گروه کاملاً نابود نشد بلکه همچنان قادر به انجام حملات در افغانستان است بلکه دامنه عملیاتی آن به خارج از افغانستان (ایران و روسیه) نیز گسترش یافت. در تبیین چرایی این وضعیت فقط یک پاسخ وجود دارد؛ کشور یا کشورهایی در بازسازی این گروه دخیل بوده‌اند.
تثبیت حضور داعش خراسان در پاکستان مشخص ساخت که اظهارات مقامات طالبان مبنی بر اینکه مراکز رهبری و مدیریت داعش در خارج از افغانستان قرار دارد و اتفاقا از سوی بسیاری، جدی تلقی نشد، کاملاً درست بوده است. داعش پس از سرکوب در افغانستان به پاکستان کوچ نکرد بلکه انتقال داده شد؛ زیرا به هیچ وجه قابل پذیرش نیست که داعش به تنهایی و بدون پیشتیانی تدارکاتی عاملی قدرتمند و مسلط به تمام زوایای موجود، بتواند از افغانستان به پاکستان نقل مکان کند. انتقال داعش به پاکستان ثابت کرد که از همان ابتدا دست‌های بیرونی در حضور و فعالیت این گروه در افغانستان و کشورهای دیگر منطقه دخیل بوده است.
3- اهداف پاکستان از بازی با کارت داعش
چرا پاکستان دست به چنین بازی خطرناکی زده است و چه اهدافی را ورای آن دنبال می‌کند؟ در پاسخ می‌توان گفت که پاکستان به‌دنبال استفاده چند منظوره از داعش است.
در سطح داخلی پاکستان از طریق داعش خراسان، گروه‌های جدایی‌طلب و واگرا از حکومت مرکزی را ضربه می‌زند و همچنین تحت عنوان مبارزه با داعش، مناطقی را که جداییطلبان در آن حضور دارند به‌راحتی امنیتی می‌سازد.
در سطح خارجی، اولاً این کشور همانند گذشته خود را قربانی تروریسم جلوه داده و با مظلوم‌نمایی، توجه جهان را به خود جلب می‌کند که در این کار مهارت و تجربه دارد؛ دوم، پاکستان با استفاده از داعش خراسان، افغانستان را همچنان در آشوب نگهداشته و ناامن جلوه می‌دهد؛ سوم با ترکیبی از داعش و سایر گروه‌های همسو با آن، آرامش را از هند سلب می‌کند و در دراز مدت داعش را جایگزین گروه‌های کم تحرک کشمیر خواهد کرد که با این کار می‌تواند هم حضور خود در کشمیر را پررنگ سازد و هم از اتهام خراب‌کاری علیه هند تبرئه می‌گردد.
مطالب مرتبط:
تبیین وضعیت داعش خراسان در سومین سال حاکمیت طالبان
اهداف پاکستان از دستگیری عناصر داعش خراسان
4- مثلث داعش خراسان، پاکستان و آمریکا
با توجه به توضیحات داده شده، پرسشی که بی‌پاسخ می‌ماند این است که چه ارتباطی میان اهداف پاکستان و حملات داعش در کشورهای مانند روسیه و ایران وجود دارد؟ پاسخ این پرسش، احتمال تبانی میان داعش خراسان، پاکستان و آمریکا را مطرح می‌کند. احتمال این که پاکستان با دریافت امتیازاتی از آمریکا، زمینه را برای همکاری این دو به منظور تأمین اهداف کلان واشنگتن فراهم کرده باشد، مطرح است. با توجه به فرضیه قبلی، هیچ ارتباطی میان تحرکات داعش علیه روسیه و ایران با منافع داخلی پاکستان وجود ندارد جز اینکه پای کشور سومی در میان باشد که جز آمریکا کاندیدای دیگری برای آن وجود ندارد.
اثبات حضور داعش خراسان در خاک پاکستان چند نکته مهم را تبیین می‌کند؛ نخست، برخلاف تمام تصورات قبلی، پایگاه‌های داعش در پاکستان قرار دارد. دوم، از قبل ثابت شده است که داعش ابزاری بیش نیست و تحولات جدید نشان می‌دهد که این بار این گروه ابزار بازی پاکستان و آمریکا قرار گرفته است. پاکستان طبق تجربیات گذشته، بازی با آتش را به خوبی می‌داند و از داعش خراسان به‌عنوان ابزاری برای اهداف داخلی و منطقه‌ای خود استفاده می‌کند.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
