بررسی تحولات افغانستان
برای دومین بار شهر وین پایتخت اتریش میزبان نشست برخی از چهرههای مخالف حکومت طالبان بود. در این نشست که به میزبانی انستیتوت مطالعات بینالمللی اتریش برگزار شد، حدود 30 چهره سیاسی، مدنی و فعال رسانهای مخالف طالبان حضور داشتند و به مدت سه روز به بحث و مذاکره پرداختند. اگر این نشست بر سبیل این مفروض که تأثیر عملی هر جریانی نسبت همبستهای با میزان امکانات آن دارد، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد به چند دلیل این نشست فاقد تأثیرگذاری لازم بر اوضاع و احوال افغانستان ارزیابی میشود.
محل برگزاری و اعتبار برگزارکننده نشست
محل برگزاری و اعتبار برگزارکننده این نشست از پرستیژ لازم برای چنین موضوع مهمی برخوردار نیست. از این رهگذر، این نشست به دو دلیل فاقد تأثیرگذاری لازم پنداشته میشود. نخست این که نشست به میزبانی یک انستیتوت مطالعاتی برگزار شد و از پشتیبانی رسمی یک دولت برخوردار نمیباشد، در غیر این صورت مقامات بلند پایه دستگاه سیاست خارجی اتریش باید در افتتاحیه یا اختتامیه این نشست حضور مییافتند. دوم، این نشست بدون حضور نمایندگان سایر دولتها و سازمانها برگزار شد و از این رو از توجه و رسمیت بینالمللی لازم برخوردار نمیباشد.
ضعف ترکیب حاضران این نشست
از منظر حضور و ترکیب چهرههای مخالفت حکومت طالبان، اغلب حاضران همان چهرههای تکراری بودند که در نشست سال گذشته شرکت کرده بودند و شاخصترین چهره در میان آنان احمد مسعود رهبر جبهه مقاومت ملی افغانستان بود. چهرههای شاخصی مانند صلاحالدین ربانی، محمد محقق، عبدالرشید دوستم، عطامحمد نور و رحمتالله نبیل به دلایلی در این نشست حضور نداشتند و برخی به سخنرانی آنلاین اکتفا کردند. بررسی وزن و جایگاه شرکتکنندگان در این نشست نشان میدهد که به جز احمد مسعود که بهلحاظ برخورداری از جایگاه رهبری یک گروه نظامی وزن و اعتبار دارد، سایر شرکتکنندگان نهتنها از چنین امکانات و جایگاهی برخوردار نیستند بلکه در حال حاضر اعتبار سیاسی قابل ملاحظهای هم ندارند. از جانب دیگر عدم حضور و سکوت چهرهها و شخصیتهای اثرگذار مخالف طالبان دلیل دیگری بر اعتبار اندک این نشست میباشد.
تردید در تحقق اهداف نشست
با ملاحظه اهداف نشست که گفته میشود تمرکز آن بر تقویت اعتمادسازی در میان جریانها و فعالان سیاسی، مدنی و نظامی مخالف طالبان، ادامه و گسترش مقاومت برای آزادی افغانستان، افزایش فشار بر طالبان و حامیان آنها و طرح برون رفت از بحران كنونى خواهد بود، در چند زمینه تناقضهایی دیده میشود. نخست این که با گذشت یک و نیم سال از حکومت طالبان، هنوز مخالفان طالبان قادر نشدهاند تا اعتماد لازم را در بین یکدیگر بهوجود آورند. در بین چند جریان سیاسی و نظامی اختلافهای عمیقی وجود دارد و حتی در درون جبهه مقاومت ملی درباره انحصارگرایی از سوی شخص احمد مسعود موضوعاتی مطرح شد و یکی از چهرههای مطرح این جبهه از سمت خود استعفا داد. دوم در مدت یک و نیم سال گذشته، مقاومت بهخصوص در بعد مسلحانه نهتنها گسترش نیافت بلکه دامنه آن و اجتناب از حضور در آن توسط جناحهای دیگر روز به روز کاهش یافته است. سوم، مشخص نیست که افزایش فشار بر طالبان که در این نشست از آن سخن گفته شد، توسط چه کسی صورت خواهد گرفت. اگر مراد جریان مقاومت باشد که وضعیت آن مشخص است اما اگر مخاطب کشورهای جهان باشد با چه ابزاری و یا مکانیسمی انجام شود. و چهارم، وقتی از بحران صحبت میشود قبل از هر چیزی در حال حاضر بحران انسانی، افغانستان را تهدید میکند که نشست هیچ طرح و برنامهای برای حل آن ارائه نکرده است.
فاصله بین مطالبات این نشست با مطالبات جامعه جهانی
اگر خواستههای نشست وین با خواستههای جامعه جهانی مقایسه شود دو تفاوت عمیق ملاحظه میشود. نخست این که این نشست بر مقاومت و براندازی حکومت طالبان تاکید کرد در حالی که جامعه جهانی هر گونه درگیری با طالبان را عامل عمیقتر شدن بحران تعریف میکند. دوم، این نشست تحریم و افزایش فشار را ابزاری کارساز علیه طالبان بیان کرد در حالی که جامعه جهانی تعامل و کنار آمدن با طالبان را در راستای تشکیل حکومت فراگیر، احترام به حقوق بشر و تأمین حقوق زنان رویکردی مؤثر ارزیابی میکند.