بررسی تحولات افغانستان
به دنبال حملات رژیم اسرائیل و سپس آمریکا به ایران، هر چند که موضع حکومت طالبان محکومیت این حملات بوده است اما در عالم دیپلماتیک، نوع و سطح واکنش رسمی یک کشور گویای برخی نکات ظریف هستند. این یادداشت، نگاهی تحلیلی به موضع حکومت طالبان در قبال حملات اسرائیل و آمریکا به ایران دارد و با بررسی دو اطلاعیه صادر شده از سوی حکومت سرپرست افغانستان در این باره نکاتی را تشریح می‌کند.
زمانی که اسرائیل اولین حمله را به ایران انجام داد، موضع حکومت طالبان از طریق سخنگوی «امارت اسلامی افغانستان» اتخاذ شد. باید به این نکته اشاره کرد که در ساختار حکومت طالبان، دفتر سخنگوی امارت وجود دارد که محل استقرار آن قندهار می‌باشد و در راس آن ذبیح‌الله مجاهد قرار دارد. مواضع این دفتر به منزله مواضع کل حکومت می‌باشد. مجاهد با انتشار یک متن مطبوعاتی، حملات رژیم اسرائیل به خاک جمهوری اسلامی و ترور فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای ایران را به شدت محکوم کرد.
تنزل موضع حکومت طالبان از سخنگوی حکومت به وزارت خارجه
بعد از حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای فردو، نظنز و اصفهان، موضع حکومت طالبان در سطح «اطلاعیه» وزارت خارجه بود. در این اطلاعیه حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی محکوم شده و نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی غیر قابل پذیرش عنوان شده است. برخلاف دفعه قبل که موضع حکومت طالبان توسط سخنگوی حکومت بود، این بار توسط وزارت خارجه صورت گرفت.
مروری بر موضع حکومت طالبان درباره تحولات بین‌المللی نشان می‌دهد که وزارت خارجه حکومت سرپرست افغانستان درباره تحولات بین‌المللی معمولا از «اطلاعیه» استفاده می‌کند و کمتر «بیانیه» صادر می‌کند. به عنوان مثال درباره جنگ هند و پاکستان پس از حادثه پهلکام موضع حکومت طالبان از طریق «اطلاعیه» وزارت خارجه این حکومت بود. با این وجود موضع حکومت طالبان درباره برخی از تحولات مانند حمله اسرائیل به ایران در هنگامه جنگ غزه در سال 1403، نتیجه انتخابات آمریکا، حمله رژیم صهیونیستی به خاک سوریه (پس از تشکیل حکومت توسط احمد الشرع) و قضایای فلسطین از طریق «بیانیه» وزارت خارجه صورت گرفت.
تفاوت «اطلاعیه» و «بیانیه»
در عالم دیپلماتیک، «بیانیه» معمولاً از اعتبار و وزن بیشتری برخوردار است زیرا به‌صورت رسمی و به نمایندگی از دولت یا کشور منتشر می‌شود و مواضع کلان دولت را منعکس می‌کند. «بیانیه» معمولاً با دقت تنظیم شده و پس از هماهنگی‌های لازم در سطح بالای دولتی صادر می‌شود. «اطلاعیه» که معمولا توسط سخنگوی وزارت امور خارجه یا سخنگوی دولت یک کشور منتشر می‌شود هر چند مهم و معتبر است اما جنبه توضیحی، تفسیری یا واکنشی به رویدادهای جاری دارد و به اندازه بیانیه وزن سیاسی ندارد.
تحلیلی بر موضع حکومت طالبان
با بررسی دو اطلاعیه، نکاتی درباره موضع حکومت طالبان در قبال حملات اسرائیل و آمریکا به ایران مشهود می‌باشد. نخست این که حکومت طالبان برای محکومیت حمله اسرائیل به ایران، از موضع بالاتری استفاده کرد که توسط ذبیح‌الله بود و تبیین کننده موضع کلان حکومت بود. اما برای محکومیت حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران سطح آن به «اطلاعیه» وزارت خارجه تنزل یافت.
به دلیل این که آمریکا تازه وارد جنگ آشکار با ایران شد، به تاسیسات هسته‌ای یک کشور حمله کرد، نقض صریح منشور سازمان ملل و مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مرتکب شد و ضدیت آن با جهان اسلام جای تردیدی ندارد، جا داشت که موضع حکومت طالبان از طریق «بیانیه» صورت می‌گرفت اما در عوض به «اطلاعیه» سخنگوی وزارت خارجه تنزل یافت.
- با توجه به این که حکومت طالبان یک حکومت اسلام‌گرا می‌باشد، انتظار می‌رفت سطح واکنش آن در قبال حمله آمریکا به ایران مستحکم‌تر باشد اما به یک «اطلاعیه» چند خطی بسنده کرد. این حمله هم از بعد سیاسی و هم حقوقی از سوی بسیاری از کشورها و محافل غربی و بین‌المللی محکوم شده است زیرا ناقض بسیاری از تعهدات و اخلاقیات بود. حمله به تاسیسات هسته‌ای یک کشور می‌تواند به فاجعه بزرگ انسانی ختم شود به همین دلیل سطح واکنش‌ها به حمله آمریکا در سطح بین‌المللی گسترده بود. به این دلایل انتظار می‌رفت موضع حکومت طالبان قاطعانه و مستحکم‌تر باشد.
مطالب مرتبط
موضع حکومت و جریان‌های افغانستان درباره جنگ ایران و اسرائیل
تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران؛ درک رفتارها و الزامات
در هیچ یک از دو موضع حکومت طالبان، بر حق دفاع مشروع ایران اشاره‌ای نشده است. در عرف بین‌الملل، کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته از سوی کشورهای دوست و نزدیک، برای پاسخ مشروع ذی‌حق دانسته می‌شود. از همین روی برخی کشورهای همسایه ایران در مواضع رسمی خود به دفاع مشروع خود اشاره کرده‌اند.
در مجموع با آن که موضع حکومت طالبان در قبال هر دو تجاوز اسرائیل و آمریکا به ایران، محکومیت بود و جای تردیدی در این دیدگاه طالبان وجود ندارد اما به عنوان یک کشور دوست، اسلامی و همسایه، انتظار می‌رفت که واکنش آن به تجاوز آمریکا به خاک ایران، هم در سطح موضعگیری و هم در قاطعیت، بالاتر از این می‌بود.
مواضع غیر رسمی بسیاری از اعضای طالبان از زمان آغاز حمله رژیم اسرائیل به ایران که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، حکایت از عمق تنفر آنان از رژیم اسرائیل و آمریکا و در عین حال نشان دهنده همدلی آنان با ایران است. واژه‌ها و جملات آنان به خوبی بیانگر این موضع صادقانه است. خوب است که این موضع در سطح رسمی هم بازتاب یابد.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
