بررسی تحولات افغانستان
چهارمین نشست وین با حضور تعدادی از مخالفان سیاسی و نظامی حکومت طالبان در روزهای چهارم و پنجم تیرماه در پایتخت اتریش برگزار شد. در عین حالی که شرکت کنندگان سلسله نشست‌های وین بر موثریت آن اشاره دارند، اما دیدگاه ناظران درباره ثمره و نتایج این روند مختلف است. در این زمینه می‌توان به دیدگاه‌های زیر اشاره کرد.
نشست وین تریبونی برای اعلام وجودیت
شرکت‌کنندگان نشست وین، تاکنون نسبت به این سلسله نشست‌ها نگاه خوشبینانه‌‌ای داشته‌اند. تحلیلگران همسو با شرکت کنندگان این نشست معتقدند که مخالفان مستقر در خارج از افغانستان، برای ابراز وجود نیاز به یک تریبون بین‌المللی دارند تا طالبان و شیوه حکمرانی حکومت طالبان را در گفتمان‌های جهانی به چالش بکشند.
حامیان این دیدگاه معتقدند که گردهمایی مخالفان طالبان در نشست وین آن هم در آستانه برگزاری نشست دوحه 3، جایگاه و حضور مخالفان طالبان را در صحنه سیاسی افغانستان ارتقا می‌بخشد. طبق این دیدگاه، برای مخالفان سیاسی یک حکومت، حضور در تریبون بین‌المللی به مثابه نوعی اعلام حضور در صحنه سیاسی آن کشور تلقی می‌شود و از این رو حائز اهمیت است.
نشست وین به مثابه یک روند ناکام
رویکرد دسته دیگری از تحلیلگران مسائل افغانستان این است که با وجود سپری شدن چهار دوره از نشست وین، این روند نتوانسته است تبدیل به یک روند قابل قبول برای حل منازعه افغانستان شود. تلاش برخی کشورهای اروپایی این بود که نشست‌های وین و نروژ، تبدیل به یک فرمت سیاسی در عرض نشست‌های فرمت مسکو و یا دوحه شود اما به رغم گذشت چند سال از آغاز این روندها، نه تنها تاکنون این هدف محقق نشده است بلکه نشان و علامتی از موفقیت هم در این روندهای اروپایی دیده نمی‌شود.
نتایج و عملکرد نشست وین نشان می‌دهد که این روند به دلیل ضعف‌‌های مشخصی که دارد، ماهیتا نمی‌تواند نقش و جایگاه لازم را در راستای تحولات افغانستان پیدا کند. کشور اتریش هم جایگاهی در بین بازیگران مسائل افغانستان ندارد. از این رو نشست‌های وین، در تعیین سرنوشت آینده افغانستان فاقد پتانسیل و ظرفیت لازم به نظر می‌رسد.
احتمالا همین برداشت از نقش و جایگاه نشست وین باعث شده است که جناح‌های سیاسی مطرح و چهره‌های برجسته مخالف طالبان از شرکت در این نشست، امتناع ورزند. عدم مشارکت چهره‌های شاخص مخالف حکومت طالبان در نشست‌های وین، وزن این نشست را در سطح یک نشست عادی و نمایشی تقلیل داده است.
هر چهار دور نشست وین با حضور چهره‌های تکراری برگزار شده است و به رغم تلاش‌های انجام شده، هنوز یکی از مبنایی‌ترین درخواست‌های این روند که انسجام و اتحاد جناح‌های مخالف حکومت طالبان است، محقق نشده است. به این دلایل، برخی روند وین را یک روند شکست خورده تلقی می‌کنند.
همزمانی تقریبی نشست وین و دوحه 3
ورای دو دیدگاه مطرح شده، دلیل دیگری هم درباره نشست چهارم وین مطرح است. در نشست دوحه 2 هیچ یک از رهبران سیاسی و نظامی مخالف طالبان دعوت نشدند و فقط تعداد معدودی از نمایندگان جامعه مدنی و زنان حضور داشتند. بر اساس اخبار منتشر شده، در نشست دوحه 3 نیز نه تنها از رهبران گروه‌های مخالف طالبان دعوت نشده است بلکه نمایندگان جامعه مدنی و زنان هم حضور نخواهند داشت. به همین دلیل به نظر می‌رسد که نمایندگان 3 جریان عمده مخالف حکومت طالبان یعنی جبهه مقاومت ملی، جبهه آزادی و شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان، و همچنین نمایندگان زنان و جامعه مدنی با حضور در نشست وین، مخالفت خود را با نشست دوحه 3 و عملکرد جامعه جهانی به ویژه آمریکا و سازمان ملل ابراز کردند.
طبق ارزیابی منابع مختلف از جمله گزارش‌های سازمان ملل، گروه‌های سیاسی و نظامی مخالف حکومت طالبان طی 3 سال گذشته تلاش بسیاری به خرج دادند تا حمایت و توجه آمریکا و متحدان غربی آن را به دست آورند اما موفق به این امر نشدند.
پیش‌بینی می‌شود چنانچه این دلسردی و ناامیدی گروه‌های مخالف طالبان ادامه یابد، فرصت و ظرفیت لازم برای موفقیت روند منطقه‌ای افزایش یابد چرا که گروه‌ها و شخصیت‌های مخالف طالبان، برای مشارکت در پروسه حل مسائل افغانستان، ناگزیر به روندهای منطقه‌ای رجوع خواهند کرد.
هر چند زود است تا از نشست دوحه 3 برداشتی ارائه کرد اما سازمان ملل و غرب به سختی توانستند حکومت طالبان را به نشست دوحه 3 بکشانند و بهای سنگین آن اعتراضات مختلف بوده است. بعید است که روند دوحه بتواند این وضعیت را ادامه دهد و به همین دلیل، محتمل است که حکومت طالبان نیز به روند منطقه‌ای توجه بیشتری نشان دهد.
