بررسی تحولات افغانستان
در یک‌سال گذشته، دولت آمریکا همزمان با اعمال فشار و تعامل، تلاش کرده است تا دولت طالبان را وادار به پذیرش خواسته‌های خود کند. در لایه‌ی دیپلماتیک و سیاسی، دولت آمریکا تاکنون انواع فشارها را بر دولت طالبان اعمال کرده است. دولت آمریکا علاوه بر تحریم رهبران طالبان و حفظ نام آنان در لیست سیاه، به تازگی تمام مقامات دولتی و نظامی طالبان را در لیست محدودیت ویزای آمریکا قرار داده است.
واشنگتن با مطرح ساختن نقض حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان، زمینه شناسایی حکومت طالبان را در سطح بین‌المللی با مشکل جدی مواجه کرده است. برجسته‌سازی کشته شدن ایمن الظواهری رهبر القاعده در کابل و بلوکه کردن دارایی نقدی افغانستان، از جمله اقدامات جدی آمریکا برای اعمال فشار بر طالبان تلقی می‌شود.
اما در یک لایه‌ی پنهانی و پیچیده، پس از توافق سیاسی دوحه، تمام تجهیزات نیروهای آمریکایی و ارتش افغانستان به دست طالبان قرار گرفت و طبق شواهد، کمک‌های مالی سالانه آمریکا به ارتش و پلیس افغانستان همچنان در اختیار دولت طالبان قرار می‌گیرد. گزارش‌های بانک مرکزی افغانستان و رسانه‌ها نشان می‌دهد که بسته‌های دلار تحت عنوان کمک‌های بشردوستانه، به صورت هفتگی توسط دولت آمریکا به بانک مرکزی افغانستان تحویل داده می‌شود. در اول مهر/میزان، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که به زودی 208 میلیون دلار دیگر از طریق دفتر کمک‌های بشر دوستانه آمریکا و 199میلیون دیگر از طریق دفتر جمعیت پناهندگان و مهاجرین آمریکا برای افغانستان ارائه خواهد شد. بر بنیاد این اعلامیه، کاخ سفید مدعی شده است که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، دولت آمریکا، 1.1 میلیارد دلار با هدف کمک‌های بشر دوستانه برای بهبود وضعیت بحرانی افغانستان کمک کرده است.
بانک مرکزی افغانستان در ماه گذشته اعلام کرد که از سال گذشته تا سنبله/شهریور سال جاری یک میلیارد و 113 میلیون و 600 هزار دلار کمک نقدی به بانک مرکزی افغانستان انتقال داده شده است. بدیهی است که کمک‌های نقدی آمریکا به دولت طالبان بر چانه‌زنی‌های سیاسی واشنگتن اثرگذار است.
در چارچوب این تلاش‌ها در یک لایه پنهان و پیچیده، در روزهای اخیر دیوید کوهن معاون سازمان اطلاعات آمریکا (CIA) و تام وست نماینده آمریکا در امور افغانستان با رئیس استخبارات حکومت طالبان در قطر دیدار محرمانه‌ای داشتند. هیچ یک از طرفین از جزئیات مذاکرات اطلاعاتی ارائه نداده است و حکومت طالبان هم به کلی‌گویی بسنده کرد. اما دیدار مقامات ارشد استخباراتی دو کشور که روابط رسمی ندارند و به خصوص پس از کشته شدن رهبر القاعده در کابل توسط حمله پهپادی حائز اهمیت است. این دیدار می‌تواند فتح البابی برای همکاری‌های اطلاعاتی گسترده‌تر دو کشور باشد.
پس از دیدار مقامات استخباراتی دو کشور در دوحه، تام وست برای گفتگو با رهبران مخالف طالبان به ترکیه سفر کرد.
شواهد می‌رساند که در این لایه پیچیده و پنهان، دولت آمریکا تلاش دارد تا بخشی از خواسته‌های حقوق بشری جامعه جهانی را بر دولت طالبان بقبولاند و با وادار ساختن رهبران مخالف طالبان بر تعامل سیاسی با دولت کابل، نظمی را در افغانستان به وجود آورد که همسویی استراتژیک با آمریکا داشته باشد.
این در حالی است که کشورهای منطقه خواهان یک دولت کاملا بی‌طرف در افغانستان هستند و مسئله امنیت منطقه و افغانستان را امری بهم پیوسته می‌پندارند و معتقدند که هر نوع حضور استخباراتی دوباره آمریکا در افغانستان، بر امنیت و نظم منطقه‌ای تأثیرات منفی و نگران کننده خواهد داشت.
بدیهی است که دولت طالبان به دلیل نیازهای شدید مالی، به دنبال آن است که ضمن تعامل با منطقه، با آمریکا نیز وارد تعامل شوند. اما استراتژیست‌های دولت آمریکا معتقدند که نیازهای شدید مالی طالبان و عدم توانایی کشورهای منطقه بر تأمین مالی طالبان، سرانجام حکومت طالبان را ترغیب خواهد کرد که تعامل با آمریکا را بر تعامل با منطقه ترجیح دهد.
به نظر می‌رسد که طیفی از طالبان به شدت تلاش می‌کنند تا با آمریکا رابطه برقرار کنند. سرنوشت پیمان امنیتی کابل – واشنگتن و عاقبت حکومت اشرف غنی درس عبرتی است که در همین خاک رخ داد. مرور زمان نشان داد که مقامات آمریکایی نه به حکومت غنی و نه به مفاد پیمان اعتنایی نکردند و فقط متنی بر منافع ملی آمریکا عمل کردند.
