بررسی تحولات افغانستان
شورای علمای شیعه افغانستان در دوره جمهوریت، بنا به دلایلی از ورود به مسائل سیاسی اجتناب کرد و در جنگ میان طالبان و دولت وقت افغانستان رویه بی‌طرفی را اختیار کرد.
در زمان مذاکرات مهم و سرنوشت‌ساز مذاکرات صلح، شورای علمای شیعه مانند «شورای علمای افغانستان» از سوی دولت اشرف غنی به حاشیه رانده شد. در حالی که این شورا می‌توانست به عنوان یک رکن بسیار مهم اجتماعی و مذهبی وارد عمل شده و مسئولیت علما را در شرایط بحرانی افغانستان ثبت تاریخ این کشور کند.
پس از تحولات کلان سیاسی و تسلط دوباره طالبان، شورای علمای شیعه تغییر رویه داد و در مقایسه با سایر نهادها و جریان‌های اجتماعی و سیاسی افغانستان، نقش فعال و برازنده‌ای را ایفا کرد. اعضای شورای علمای شیعه با آن که مانند سایر شخصیت‌های سیاسی افغانستان فرصت فرار از کشور را داشتند اما در لحظات پر از خوف و هراس، ماندن در کنار مردم را ترجیح دادند. پس از استقرار حکومت طالبان، این شورا جهت ادای مسئولیت و مطالبه حقوق اساسی شیعیان، اقدام به برگزاری کنفرانس‌ها و مصاحبه‌ها و نیز ارائه این مطالبات به صورت مکتوب و رسمی به حکومت طالبان کرد.
سیره سیاسی شورای علما در یک سال گذشته نشان می‌دهد که این شورا در ارتباط با طالبان از فاز قومیت خارج شده و در قالب نمایندگی از کل شیعیان افغانستان وارد عمل شده است. به نظر می‌رسد که شورای علمای شیعه درک درستی از شرایط حساس افغانستان دارد، برخلاف رهبران سیاسی در تبعید، خط مشی مسالمت‌آمیز با حکومت طالبان را در پیش گرفته و تلاش دارد تا بر مبنای اصل گفتگو و منطق وارد تعامل شود. این مشی مسالمت‌آمیز شورای علما برای مطالبه حقوق شیعیان و حل منازعات سیاسی کشور، مورد تأیید تعدادی از مراجع شیعیان مقیم عراق نیز قرار گرفته است. تاکید مراجع نجف بر مطالبه حقوق شیعیان از مسیر تعامل، در سفر نمایندگان این شورا به نجف حکایت از همین امر دارد.
همین خط مشی باعث شده است که حکومت طالبان به رغم آن که شخصیت‌های سیاسی سابق را از فعالیت در داخل افغانستان منع کرده است اما با فعالیت شورای علمای شیعه مخالفتی ندارد.
این شورا مذاکراتی را حکومت طالبان داشت که مبتنی بر همین مذاکرات، حکومت طالبان، «کمیسیون پیگیری مطالبات و خواسته‌های شیعیان» را تاسیس کرد. اما با گذشت چندین ماه، تا هنوز شورا به مطالبات خود دست نیافته است که برخی از دلایل آن می‌توانند این موارد باشند: نخست آن که شورای علمای شیعه ابزار فشار ندارد. دوم، در حال حاضر شورای علمای شیعه انگیزه بسیج عمومی را ندارد. سوم، شواهد به خوبی نشان می‌دهد که دولت طالبان، عزم دادن امتیاز و فرصت مشارکت به غیر از «خود» را ندارد حتی اگر این امتیاز رعایت حقوق مذهبی و شهروندی باشد. این روحیه و رویه طالبان در یک و نیم سال گذشته، باعث از دست رفتن فرصت‌های تعامل نه تنها در درون افغانستان بلکه با دنیای خارج نیز شده است.
با این حال، چنانچه مذاکره پیرامون مسائل کلان ملی و حل منازعات سیاسی افغانستان آغاز شود، طالبان به نمایندگی از شیعیان، شورای علمای شیعه را به دیگر سیاسیون ترجیح خواهد داد چرا که برخلاف دیگران که خود را نماینده مردم معرفی کرده و می‌کنند، شورای علما بهتر و بیشتر از مردم نمایندگی می‌کند.
شورای علمای شیعه افغانستان، پتانسیل تبدیل شدن به یک قدرت مؤثر سیاسی را دارد و می‌تواند به عنوان یک کنشگر تاثیرگذار در صحنه سیاست افغانستان عرض اندام کند. شیعیان افغانستان که در گذشته پیامدهای چند پارچگی را تجربه کرده‌اند، حول محور شورای علمای شیعه زودتر و بهتر به مطالبات حقّه خود دست خواهند یافت و بهتر آن است که در شرایط حساس کنونی افغانستان، وحدت را در اولویت قرار دهند.
