بررسی تحولات افغانستان
هیئت بلند پایه امنیتی پاکستان به ریاست خواجه آصف وزیر دفاع پاکستان روز چهارشنبه 3حوت/اسفند وارد افغانستان شد. سفر مقامات امنیتی پاکستان در حالی به کابل صورت می‌گیرد که در یک سال اخیر پس از پیروزی طالبان افغانستان، میزان تهدیدات و حملات تحریک طالبان پاکستان (TTP) علیه دولت پاکستان به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. مقامات امنیتی پاکستان، مدعی هستند که این گروه، در خاک پاکستان جغرافیایی را در کنترل خود ندارد و از پایگاه‌های امن خود در افغانستان برای انجام عملیات نظامی وارد این کشور می‌شود.
بررسی تحولات منطقه نشان می‌دهد که دولت پاکستان با حمایت از طالبان افغانستان و فروپاشی نظام جمهوری در افغانستان، در جهت‌دهی «نظم سیاسی و امنیتی جنوب آسیا» به جایگاه تعیین کننده‌ای دست یافت. پاکستان توانست با فروپاشی نظام جمهوری افغانستان که نظام همسو با دولت هند بود، ژئوپلیتیک هند را در منطقه به شدت دچار تزلزل کند و امیدوار بود که با حاکمیت طالبان در افغانستان ژئوپلیتیک امنیتی پاکستان تا مرز آسیای مرکزی گسترش پیدا کند.
برخلاف انتظار پاکستان، حکومت طالبان با استفاده از تجربیات تلخ گذشته افغانستان، این بار به طور نسبی سیاست چندجانبه‌گرایی را در روابط خارجی خود در پیش گرفته و روابط تعامل گرایانه‌ای را با کشورهای منطقه از جمله هند برقرار کرده است. علاوه برآن، شواهد نشان می‌دهد که به دلیل کمک‌ها و همیاری تحریک طالبان پاکستان به این طالبان در زمان اشغال افغانستان توسط آمریکا، حکومت طالبان به هیچ وجه ارتباط خود را با TTP قطع نخواهد کرد.
پاکستان به خوبی درک می‌کند که رهبر تحریک طالبان پاکستان با ملا هبت‌الله آخونده زاده به عنوان امیرالمؤمنین بیعت کرده است و قطعا از وی تأثیر می‌پذیرد اما این نکته را هم درک می‌کند که طالبان افغانستان به هیچ وجه به شکست و هزیمت تحریک طالبان پاکستان رضایت نخواهد داد و کابل به دنبال حفظ جایگاه TTP در تحولات کلان سیاسی پاکستان است.
آن چه که موضوع را پیچیده و در افکار عمومی غیر قابل اقناع می‌سازد این است که مقامات دولتی و مذهبی پاکستان، طالبان افغانستان را مشروع و مخالفت با آن را نامشروع می‌خوانند اما طالبان پاکستان را غیر مشروع و حتی گفتگوهای صلح با این گروه را نادرست عنوان می‌کنند. از این رو در این مقطع انتظار پاکستان از طالبان افغانستان برخلاف گذشته زمینه‌سازی برای گفتگو و مصالحه با TTP نیست، بلکه این بار خواهان ایجاد محدودیت و سرکوبی تحریک طالبان پاکستان است.
شواهد نشان می‌دهد که حکومت طالبان احتمالا به دلیل پایبندی به برخی از هنجارهای خود، نمی‌تواند با تحریک طالبان پاکستان بر اساس مطالبات دولت پاکستان برخورد کند و از سویی، به لحاظ سیاسی قصد ندارد این ابزار فشار بر اسلام آباد را از دست دهد.
پس از سال‌ها ورق به نفع حکومت حاکم در افغانستان برگشته است، لذا پاکستان سه راه پیش رو دارد. نخست این که به طالبان افغانستان باج دهد و راه تعامل و حمایت‌های چند جانبه و جدی با طالبان را در پیش گیرد تا حکومت طالبان فعالیت TTP را محدود سازد. دوم، در صورت عدم همکاری مؤثر حکومت طالبان با دولت پاکستان، اسلام آباد مانند عربستان مراکز دیپلماتیک خود را در افغانستان موقتا تعطیل کند که در این صورت قاعده مسلم در جنوب آسیا آن است که هند جای پاکستان را پُر خواهد کرد. راه سوم و کمتر محتمل این است که دولت پاکستان با افزایش تهدیدات وقدرت گیری TTP، طبق گفته وزیر کشور پاکستان، سناریوی نابودی این گروه در خاک افغانستان را در دستور کار قرار دهد و با افغانستان وارد جنگ شود.
در حال حاضر دولت پاکستان در یک سیاست دو لایه، در سطح سیاسی به شدت از طالبان افغانستان دفاع خواهد کرد ولی در سطح امنیتی به کابل هشدار خواهد داد که در صورت تداوم حمایت از TTP، کابل دیگر انتظار همکاری امنیتی از اسلام آباد را نداشته باشد که این هشدار بر استفاده پاکستان از فشار محتمل علیه دولت کابل دلالت می‌کند. در این صورت داعش و گروه‌های مسلح مخالف حکومت طالبان، از جمله ابزارهای احتمالی پاکستان خواهند بود.
