بررسی تحولات افغانستان
پاکستان امید زیادی به حکومت طالبان در افغانستان داشت اما به رغم تلاش‌های دیپلماتیک پاکستان و حکومت طالبان برای تقویت تعاملات سیاسی دوجانبه، مسأله حضور اعضای تحریک طالبان پاکستان در خاک افغانستان همچنان به عنوان یک چالش جدی در فرا روی روابط دیپلماتیک دو کشور قرار دارد.
عمیق شدن چالش در روابط پاکستان و افغانستان
به تازگی پس از وخیم شدن اوضاع امنیتی در پاکستان، مقامات پاکستان یک گام فراتر گذاشته و مستقیما شهروندان افغانستان را نیز در دست داشتن عملیات انفجاری و انتحاری در خاک پاکستان متهم کردند. به دنبال این اتهامات، تلویزیون ملی افغانستان برای پاسخ غیر مستقیم به نگرانی‌های پاکستان نوار صوتی ملا محمد یعقوب سرپرست وزیر دفاع طالبان را منتشر کرد که با استناد به عدم اجازه ملا هبت الله آخوندزاده رهبر طالبان، فعالیت فرامرزی سربازان طالبان را خارج از حکم جهاد و ناجایز می‌خواند و آنان را از تمایل به این کار بر حذر می‌دارد.
ظاهرا این اقدام حکومت طالبان قناعت مقامات پاکستان را حاصل نکرده است و روز دوشنبه، ژنرال عاصم منیر رئیس ستاد ارتش پاکستان با عصبانیت بیشتر اظهار داشت که تروریستان از خاک افغانستان وارد پاکستان می‌شوند. این مقام ارشد نظامی پاکستان شهروندان افغانستان را به دست‌داشتن در انجام عملیات خرابکارانه در پاکستان متهم کرد. علاوه بر ارتش، حزب جمعیت علمای پاکستان به رهبری مولانا فضل‌الرحمان که از گذشته تاکنون حامی طالبان افغانستان بود، نیز این اتهام را مطرح کرده است.
واکنش حکومت طالبان افغانستان به اظهارات فرمانده ارتش پاکستان
از واکنش جدی و اعلامیه نسبتا تند حکومت طالبان در قبال این اتهام پاکستان می‌توان درک کرد که حکومت طالبان این اتهام پاکستان را به مثابه دست داشتن حکومت طالبان در حمایت از عملیات خرابکارانه و وخیم شدن وضعیت امنیتی در پاکستان، تفسیر و برداشت کرده است.
با این وضعیت این سؤال اساسی مطرح است که آیا واقعا حکومت طالبان در حمایت از گروه‌های دهشت افکن و انجام عملیات خرابکارانه در خاک پاکستان دست دارد؟
دولت پاکستان تاکنون هیچ سندی را مبنی بر این گونه اقدامات امنیتی حکومت طالبان در خاک پاکستان یا علیه پاکستان، منتشر نکرده است. از دیگر سو قاعده‌ای که در اذهان مردم افغانستان از جمله طالبان نهادینه شده است این است که هرگاه حکومت افغانستان یا خاک افغانستان تبدیل به کانون جدی تهدید علیه امنیت ملی کشورهای منطقه شود، نتیجه آن فروپاشی نظام سیاسی در افغانستان است که حکومت طالبان خود نتیجه تکرار چنین تجربه تاریخی در افغانستان است. با این دیدگاه احتمال اقدامات امنیتی طالبان علیه پاکستان و در کل امنیتی‌سازی خاک افغانستان علیه کشورهای منطقه حداقل در شرایط فعلی طالبان، غیر محتمل به نظر می‌رسد.
با این وجود این سئوال مطرح است که چه مسأله‌ای برخی مقامات حکومتی و مقامات عالی امنیتی پاکستان را علیه حکومت طالبان عصبانی ساخته است؟
به نظر می‌رسد مسأله‌ای که باعث عصبانیت مقامات امنیتی پاکستان پس از وخیم شدن اوضاع امنیتی در این کشور علیه حکومت طالبان شده است فرضیه رابطه استراتژیک و ایدئولوژیک میان تحریک طالبان پاکستان و حکومت طالبان است که قابل کتمان نیست. زیرا طالبان پاکستان عملا در سال گذشته با ملا هبت الله آخوندزاده بیعت کردند.
مطالبه اصلی پاکستان از حکومت طالبان
اکنون خواست اصلی ارتش و دستگاه استخبارات پاکستان به عنوان حامی دیرینه طالبان افغانستان این است که حکومت طالبان از رابطه استراتژیک و ایدئولوژیک خود با تحریک طالبان پاکستان استفاده کند و آنان را از جهاد در پاکستان به صورت مطلق منصرف کند. پاکستان از حکومت طالبان می‌خواهد که در هماهنگی با علمای پاکستان، جهاد را در پاکستان حرام اعلام کند. چنانچه علمای پاکستان در هماهنگی با دولت پاکستان همیشه جهاد طالبان افغانستان را مشروع و جهاد طالبان پاکستان را حرام خوانده‌اند.
طبق مطالبه پاکستان، اگر چنانچه تحریک طالبان پاکستان دست از جهاد برنداشت و الگوی نبرد و پیروزی طالبان افغانستان را در پیش گرفت، ملا هبت الله بعنوان امیرالمؤمنین، تحریک طالبان پاکستان را یک گروه «غیر اسلامی» بخواند و اصلا بر عدم مشروعیت خود این گروه، فتوا صادر کند. در دو هفته اخیر رسانه‌های پاکستان برای ذهنیت‌سازی‌های عامه و نیز ایجاد ذهنیت برای حکومت طالبان، دو نوع خبر متفاوت مبنی بر آمادگی ملا هبت الله برای صدور فتوای «حرام بودن جهاد» در پاکستان و نیز «غیر اسلامی» خواندن تحریک طالبان پاکستان را بعنوان یک فعالیت نرم رسانه‌ای پخش و نشر می‌کنند و آن را بازتاب می‌دهند.
با این وجود، اکنون سؤال مهم این تست که پاکستان در قبال این خواست کلان و پرهزینه از حکومت طالبان، چه چیزی را برای متقاعد ساختن حکومت طالبان، متعهد خواهد شد؟ پاسخ این سؤال تا کنون روشن نیست و در هاله‌‌ای از ابهام قرار دارد. از این رو، چشم انداز این چالش میان پاکستان و حکومت طالبان همچنان تامدتی نامعلوم، مبهم و حل ناشده باقی خواهد ماند.
