آمریکا در هفتم اکتبر 2001 با شعار مبارزه با تروریسم، افغانستان را اشغال کرد و هدف از استقرار بلند مدت نظامی خود را نابودی کامل القاعده، براندازی حکومت طالبان، تشکیل دولت دموکراتیک، حمایت از حقوق بشر، دفاع از حقوق زنان و بازسازی افغانستان اعلام کرد. در این میان، مبارزه با تروریسم، ایجاد دولت مدرن و حمایت از حقوق بشر به عنوان مهمترین اهداف حضور ناتو و آمریکا در افغانستان بودند.
پس از بیست سال، آمریکا در حالی افغانستان را ترک کرد که دولت دست ساخته آمریکا به طور کامل از هم فرو پاشید، یک شبکه گسترده از گروه‌های متعدد افراطی و تروریستی در افغانستان متمرکز شد، حقوق بشر به خصوص حقوق زنان در بدترین وضعیت قرار گرفت و حکومت طالبان مجددا بر سر کار آمد.
واقعیت غیر قابل انکار این است که حضور نظامی بلند مدت آمریکا در افغانستان از لحاظ انسانی برای مردم افغانستان پیامد بسیار اسفباری برجای گذاشت. در بیست سال حضور آمریکا در افغانستان، بیش از شصت هزار سرباز افغانستان جان خود را از دست دادند و هزاران غیر نظامی کشته و زخمی شدند. هم اکنون هزاران بیوه و یتیم در افغانستان، از پیامد جنگ آمریکا رنج می‌برند.
وضعیت فلاکت‌بار اقتصادی افغانستان، میراث بیست سال حضور ناتو و آمریکا در افغانستان است. میلیاردها دلار کمک‌های بازسازی افغانستان به دلیل فساد اداری از طریق سازمان‌های خارجی دوباره از افغانستان خارج شد و هیچ اقدام بنیادی برای رشد اقتصاد ورشکسته افغانستان صورت نگرفت.
طبق گزارش‌های رسمی، هم اکنون حدود 24.4 میلیون نفر از جمله 13 میلیون کودک در افغانستان به کمک‌های بشر دوستانه نیاز دارند و بنا به گزارش دفتر توسعه سازمان ملل متحد، بیش از 97 درصد شهروندان افغانستان در خطر سقوط به زیر خط فقر قرار دارند.
برخورد دوگانه آمریکا با شعار حقوق بشر و سوء استفاده از شعار جنگ با تروریسم همزمان با ختم مأموریت نظامی ناتو و آمریکا در افغانستان پس از سال 2014 بیشتر برای مردم افغانستان نمایان شد. تا اینکه سرانجام با توافق سیاسی آمریکا با گروه طالبان، مقامات کاخ سفید از جمله جو بایدن رئیس جمهور آمریکا عملا تصریح کرد که آمریکا از افغانستان به عنوان میدان جنگ برای مبارزه با دشمنان آمریکا استفاده کرد “نه برای این که دختران افغانستان به مدرسه بروند.”
آمریکا در مدت بیست سال حضور نظامی خود در افغانستان، بالغ بر2300 کشته و بیش از 20 هزار نفر زخمی داد و هزینه اقتصادی حضور آمریکا نیز بیش از 2 تریلیون دلار گزارش شده است.
برآیند هزینه سنگین انسانی و مالی بیست سال جنگ آمریکا در افغانستان نتیجه‌ای جز تباهی مردم افغانستان و سقوط اعتبار آمریکا در منطقه دیگر هیچ چیزی به همراه نداشته است. اکنون سؤال بزرگ برای مردم افغانستان و شهروندان آمریکا به عنوان مالیات‌دهندگان این جنگ این است که چرا سرانجام کار چنین شد؟
تحلیلگران مسائل افغانستان بر این باورند که آمریکا و ناتو پس از حضور نظامی در افغانستان به جای دولت‌سازی در افغانستان استراتژی استخباراتی و تخریب در قلمرو دولت‌های منطقه را در پیش گرفتند. چنانچه چندی قبل دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا عملا تصریح کرد که هدف ما از حضور در پایگاه نظامی بگرام زیر نظر قراردادن فعالیت‌های دولت چین بود. با این وضعیت، شکست و خروج آمریکا را نمی‌توان تنها در افغانستان محدود کرد، بلکه شکست آمریکا در افغانستان به مثابه شکست آمریکا در کل منطقه نیز تلقی می‌شود.
به هر ترتیب، شواهد می‌رساند که آمریکا پس از پی‌بردن به شکست نظامی خود در افغانستان و منطقه، استراتژی خطرناک‌تری را در پیش گرفت. آمریکا به ارزش میلیاردها دلار تجهیزات نظامی زمینی و چریکی را همراه با یک شبکه گسترده از تمام گروه‌های تندرو منطقه از جمله داعش و جدایی طلبان منطقه را در افغانستان به‌جا گذاشت. با این رویکرد، دولت آمریکا با سقوط عامدانه دولت و ارتش افغانستان به احتمال زیاد بودجه مالی را که برای تدارکات نیروهای مسلح افغانستان می‌پرداخت اکنون صرف گروه‌های تروریستی مستقر در خاک افغانستان می‌کند تا به عنوان نیروهای نیابتی آمریکا در یک بازی بزرگ آماده خدمت باشند.
