یک سال قبل شبانگاه نهم شهریور/سنبله، برابر با 31 آگوست 2021 فرایند تخلیه سربازان آمریکایی در فرودگاه کابل پایان یافت و این گونه بیست سال حضور نظامی یک ابرقدرت در افغانستان به پایان رسید.
حکومت طالبان، سالروز خروج نظامی آمریکا را با شادمانی بسیار جشن گرفت ولی در آمریکا هیچ نشانی از جشن و شادمانی مشاهده نشد، گویا آمریکا طی بیست سال جنگ و هزینه در افغانستان نتوانست افتخاری برای شهروندان خود کسب کند.
پیامدهای بیست سال حضور سنگین نظامی آمریکا و متحدانش در افغانستان را این گونه می‌توان برشمرد:
1- هزینه‌های هنگفت مالی و جانی
طی بیست سال حضور نظامی آمریکا در افغانستان، بالغ بر 2300 نظامی آمریکایی کشته و بیش از 20 هزار تن دیگر زخمی شدند و علاوه بر آن 450 نظامی بریتانیایی و صدها نفر دیگر از ارتش سایر کشورها در افغانستان کشته شدند. بیش از شصت هزار سرباز افغانستان جان خود را از دست دادند و هزاران تن غیر نظامی دیگر کشته و زخمی شدند. هزاران بیوه و یتیم افغانستانی نیز حاصل جنگ آمریکا هستند. هزینه اقتصادی حضور آمریکا نیز چندین تریلیون دلار گزارش شده است.
2- تباهی مردم افغانستان
وضعیت فلاکت‌بار اقتصادی افغانستان، میراث بیست سال حضور ناتو و آمریکا در افغانستان است. میلیاردها دلار کمک‌های ثبت شده به نام افغانستان از طریق سازوکار سازمان‌های خارجی دوباره از افغانستان خارج شد یا بر اثر فساد اداری حیف و میل شد و اقدام زیربنایی برای رهایی اقتصاد افغانستان از کمک‌های خارجی صورت نگرفت.
طبق گزارش‌های رسمی، هم اکنون حدود 24.4 میلیون نفر از جمله 13 میلیون کودک در افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند و طبق گزارش دفتر توسعه سازمان ملل متحد، بیش از 97 درصد از شهروندان افغانستان در معرض سقوط به زیر خط فقر هستند.
3- شکست آمریکا در افغانستان و منطقه
شکست و خروج آمریکا را نمی‌توان تنها به افغانستان محدود کرد، بلکه شکست آمریکا در افغانستان به مثابه شکست آمریکا در کل منطقه تلقی می‌شود. برخورد دوگانه آمریکا با شعار حقوق بشر، سوء استفاده از شعار جنگ با تروریسم، وضعیت اسفبار اقتصادی در افغانستان، سرانجام رقت‌بار حاکمان دست نشانده آمریکا در افغانستان، تمام اعتبار آمریکا را در افغانستان و منطقه ضرب در صفر کرد به گونه‌ای که دیگر هیچ ملتی خواهان حضور و مداخله آمریکا در کشور خود نیست. شاید به همین دلیل است که رهبران آمریکا پس از امتناع کشورهای منطقه برای اعطای پایگاه نظامی، اکنون “استراتژی موازنه از راه دور” را در دستور کار قرار داده‌اند.
4- عدم کارایی نسخه‌های بیرونی برای افغانستان
مبارزه با تروریسم، ایجاد دولت مدرن و بازسازی افغانستان، نهادینه‌سازی دموکراسی و حقوق بشر به عنوان مهمترین اهداف حضور ناتو و آمریکا در افغانستان در نظر گرفته شده بود. ناتو و آمریکا در حالی افغانستان را ترک کردند که حکومت دست ساخته کابل یک هفته بیشتر دوام نیاورد و از هم فرو پاشید، گروه‌های تروریستی از جمله داعش در افغانستان قدرت بیشتر گرفت.
اکنون بیش از یک سال است که اجماع ملی در افغانستان به وجود نیامده است و حکومت طالبان از جانب هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است که تاوان پیامدهای سخت اقتصادی آن را مردم بیگناه افغانستان می‌پردازند.
این واقعیت‌های انکارناپذیر، می‌رساند که نسخه‌ها و تصمیم‌های بیرونی برای نجات افغانستان کارساز نیست و تنها راه معقول برای ثبات پایدار در افغانستان همانا “اجماع داخلی” و “تعامل منطقه‌ای” است.
افغانستان تا پایان حکومت ظاهرشاه از ثبات نسبی برخوردار بود. این ثبات وقتی شکست که اجماع سیاسی در داخل افغانستان از هم فرو پاشید و دولت حاکم نتوانست از نظم منطقه‌ای به نفع افغانستان استفاده کند.
دیر یا زود افغانستان ناگزیر است به اجماع داخلی و نظم منطقه‌ای مراجعه کند. بهتر آن است که دولت طالبان هم اکنون دست دوستی و تعامل صادقانه را به سوی مردم افغانستان و منطقه بگشاید تا گره کور از وضعیت افغانستان و حکومت طالبان زودتر گشوده شود.
