بررسی تحولات افغانستان
- تاثیر تغییرات اقلیمی در افغانستان
تغییرات اقلیمی که عمدتا متاثر از فعالیت صنایع کشورهای صنعتی می‌باشد، جهان را با تهدیدات جدی مواجه ساخته است و در این میان برخی کشورهای غیر صنعتی مانند افغانستان به طور ناخواسته، با پیامدهای این تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم می‌کنند. تغییرات آب و هوایی، باران‌های نا‌به‌هنگام، جاری شدن سیل‌های ویرانگر، رانش زمین و بدتر از همه خشکسالی‌های پی‌درپی تأثیرات عمیقی را بر مردم افغانستان تحمیل کرده‌اند.
شبکه سیستم هشدار اولیه قحطی «FEWS NET» در تازه‌ترین بررسی‌های خود اعلام کرده است که افغانستان در زمستان ۲۰۲۴ و بهار ۲۰۲۵ با بارندگی کمتر از حد متوسط و دمای بالاتر از حد معمول همراه خواهد بود. بررسی‌های این نهاد نشان می‌دهد که بارندگی‌های بهار و تابستان ۲۰۲۴ به اندازه کافی نبوده است.
اداره حفاظت از محیط زیست حکومت طالبان نیز در سال جاری اعلام کرد که ۲۱ میلیون نفر در افغانستان به دلیل تغییرات اقلیمی به منابع آبی دسترسی ندارند و این کشور تا سال ۲۰۳۰ برای مبارزه با تغییرات اقلیمی به ۲۰.۶ میلیارد دلار کمک مالی نیاز دارد.
بر اساس توافق اجلاس سالانه سازمان ملل برای تغییرات آب و هوایی (کاپ 29) که امسال با حضور هیئتی از طالبان در باکو برگزار شد، قرار است کشورهای ثروتمند سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار کمک مالی برای کشورهای فقیرتر تا سال ۲۰۳۵ ارائه کند. این نوع همکاری براساس سند راهبردی کشورها در خصوص مبارزه با تغییرات اقلیمی و حفظ محیط زیست، اختصاص پیدا می‌کند. قرار است افغانستان هم مبلغی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی دریافت کند اما این میزان با مبلغ مورد نیاز فاصله زیادی دارد.
- کمبود و آلودگی آب؛ چالش مضاعف در شهر کابل
کابل به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر و پایتخت افغانستان، سالیان متمادی است که با بحران آب آشامیدنی رو برو است. این بحران علاوه بر کم آبی، آلودگی آب را هم شامل می‌شود که موضوع دوم بیش از مورد اول نگران کننده است.
کابل با تراکم بالای جمعیت، فاقد سیستم کانالیزاسیون برای دفع فاضلاب شهری است. مقامات رسمی افغانستان و سازمان بهداشت جهانی، از سال‌ها قبل آلودگی آب کابل را یک خطر جدی عنوان کرده و برای آب آشامیدنی این شهر از واژه آب سمی استفاده کرده‌اند.
افزون بر آب آلوده، آنچه که سالیان دراز است زندگی را بر ساکنان کابل دشوار کرده است، بحران کمبود آب آشامیدنی است. بررسی‌های وزارت آب و انرژی افغانستان نشان می‌دهند که سطح آب‌های زیر زمینی شهر کابل در سال‌های اخیر کاهش زیادی یافته است. به همین دلیل است که برخی از چاه‌های حفر شده قابل استفاده نیستند. این موضوع بیانگر آن است که کمبود آب در شهر کابل به سطح هشدار رسیده است. به تازگی صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد «یونسیف» از کمبود شدید آب تا شش سال آینده در شهر کابل هشدار داده است. مطابق هشدار این نهاد بین‌المللی اگر در این زمینه اقدامات لازم و به موقع صورت نگیرد، شهر کابل با چالش‌های نگران کننده مواجه خواهد شد.
- سوء مدیریت دولت پیشین
زیرساخت شهری کابل از دوره ظاهرشاه و داوودخان است که با سیستم مهندسی روسی اعمار شده است. در دورۀ جنگ‌های داخلی دهه هفتاد، سیستم آبرسانی و فاضلاب قدیمی کابل از بین رفت و در نتیجه حفر چاه‌های فاضلاب، منابع آبی شهر کابل در معرض آلودگی فاضلاب‌ها قرار گرفت.
در سالیان اخیر شهر کابل بدون توجه به استانداردهای شهری رو به گسترش نهاد و در این گسترش به تامین آب برای مناطق تازه احداث شده و جمعیت افزوده شده آن توجهی نشده است. آبرسانی به این مناطق تازه احداث شده و همچنین بخش‌هایی از شهر کابل، توسط شرکت‌های خصوصی انجام می‌شود که این شرکت‌ها آب مورد نیاز را از چاه‌های حفر شده برداشت می‌کنند. چاه‌های بی‌شمار جدید و قدیمی شهر کابل، افت شدید منابع آبی را در پی داشته است.
خطر جدیدی که اکنون کابل را تهدید می‌کند، خطر فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی است. با توجه به این که شهر کابل هر سال شاهد چندین زلزله است، باید گفت که پایتخت افغانستان به دلیل این تغییرات اقلیمی در معرض آسیب‌های جدی قرار دارد.
جمعیت بالا، عدم مدیریت مصرف، حفر بی‌رویۀ چاه‌های عمیق برای مصارف شهری و کشاورزی و عدم فرهنگسازی برای استفاده بهینه از آب، از جمله عوامل اصلی بحران کم آبی در شهر کابل به حساب می‌آیند.
دولت پیشین افغانستان برای حل بحران شهر کابل، طرح احداث سد شاه‌توت، سد شاه و عروس بر روی رودخانه کابل و انتقال آب رودخانه پنجشیر به کابل را مطرح کرد. سد شاه و عروس به مرحله اجرای عملیات ساختمانی رسید و سد شاه توت در مرحله عقد قرارداد باقی ماند. با سقوط حکومت پیشین ادامه این پروژه‌ها متوقف گردید. جای شگفتی است که در 20 سال گذشته پروژه‌های مهمی مانند تامین آب کابل چرا اجرایی نشد.
- تلاش‌های حکومت طالبان برای تامین آب کابل
حکومت طالبان برای مهار و مدیریت منابع آبی افغانستان بر تکمیل پروژه‌های سدسازی، اعمار کانال و احداث کانال قوش تپه مصمم به نظر می‌رسد. در این اواخر که سطح روابط هند و حکومت طالبان بهبود یافته است، به احتمال زیاد تکمیل پروژه سد شاه‌توت از سرگرفته خواهد شد.
در زمینه انتقال آب از رودخانه پنجشیر نیز حکومت طالبان در اوایل سال جاری شمسی اعلام کرد که کار مطالعات این پروژه آغاز شده است و قرار است این پروژه به طول 120 کیلومتر از منطقه بازارک پنجشیر به منطقه تره‌خیل کابل انجام شود. طبق اعلام حکومت طالبان، یک شرکت ترکی در این پروژه سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
اجرایی شدن این پروژه‌ها زمان گیر است و تا آن زمان شهر و شهروندان کابل باید همچنان با این چالش‌ها دست و پنجه نرم کنند.
یک پاسخ
عالى و عالى تر !
به قلم تان بركت باشد ، درد ، رنج و عذاب كابل و پايتخت نشينان از اين بيشتر و تكاندهنده تر است ، انچه كه شما بيان داشتيد ، اگر توجه نشود ، فاجعه خواهد بود ! ممنون از شما