بررسی تحولات افغانستان
امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان، در رأس یک هیأت بلند پایه روز پانزدهم اردیبهشت/ثور به دعوت مقامات پاکستان وارد اسلام‌آباد شد و با علاوه بر دیدار با مقامات مختلف پاکستانی در نشست سه جانبه چین – پاکستان – افغانستان با حضور وزرای خارجه پاکستان و چین حضور یافت.
دیدار متقی با وزرای خارجه پاکستان و چین پس از آن صورت گرفت که قطعنامه شورای امنیت با حمایت 90 کشور اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها از سوی حکومت طالبان بر زنان افغانستان را محکوم کرد و برآیند نشست سازمان ملل در دوحه نیز تاحدودی طالبان را تحت فشار قرار داد.
با این شرایط پیش‌آمده برای طالبان، ظاهرا دولت پاکستان و چین شرایط را هم برای مطرح کردن مطالبات خود از دولت طالبان و هم چگونگی تعامل طالبان با جهان، مناسب و حیاتی دانسته‌اند.
مطالبات چین و پاکستان از حکومت طالبان تاحدودی مشابه است که شامل مسائل امنیتی، سیاسی و اقتصادی است.
دولت پاکستان بیم دارد که تحریک طالبان پاکستان ممکن ست از الگوی جنگ و پیروزی طالبان افغانستان پیروی کند و چالش بزرگی را فراروی این کشور قرار دهد لذا مصمم است که تحریک طالبان پاکستان را به هر قیمتی نابود کند. پاکستان بر این باور است که تحریک طالبان پاکستان از خاک افغانستان علیه پاکستان استفاده می‌کند.
دولت چین، نیز نگران است که جنبش اسلامی ترکستان شرقی در آینده از طریق اتصال یک کانال ارتباطی با داعش، برای دولت پکن دردسرساز شود. به خصوص که دولت چین بیم دارد که با بحرانی شدن روابط چین و تایوان، دولت آمریکا، جنبش اسلامی ترکستان شرقی را مورد حمایت همه جانبه خود قرار دهد.
به نظر می‌رسد که در دیدار سه جانبه، وزرای خارجه پکن و اسلام آباد از طالبان خواسته‌اند تا موضع خود را در قبال نگرانی‌های امنیتی چین و پاکستان واضح و روشن سازد.
در بعد سیاسی، چین و پاکستان به عنوان رقبای منطقه‌ای هند، تمایلی ندارند که حکومت طالبان مانند دولت پیشین افغانستان از تنش و رقابت آنها با دهلی استفاده سیاسی کند. در این رقابت، چین همواره پاکستان را به مثابه سد راه نفوذ هند در افغانستان و آسیای مرکزی می‌داند. به احتمال زیاد در این دیدار، چین، مقامات طالبان را به همکاری همه جانبه سیاسی با پاکستان ترغیب کرده است.
در بعد اقتصادی هر چند که پاکستان نیازمند همکاری اقتصادی چین است، چین نیز تطبیق طرح‌های کلان اقتصادی خود را متکی به تأمین امنیت منطقه می‌داند. به گمان چین، دوام ناامنی در افغانستان تطبیق طرح‌های کلان اقتصادی چین را همچنان به حالت تعلیق نگه‌می‌دارد. بدون شک که چین، منافع بلند‌مدت اقتصادی خود را در حل بحران افغانستان می‌داند. به نظر می‌رسد که وزیر خارجه چین، این راهبرد و خواسته چین را به طور مشترک به وزیر خارجه پاکستان و افغانستان بعنوان دو کشور کانون بحران، گوشزد کرده است.
نگرانی‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی مشترک پاکستان و چین و نقش ژئوپلیتیک افغانستان در این سه عرصه، مقامات رهبری چین و پاکستان را وادار کرده است که به جای فشار بر طالبان، به گزینه «تعامل با طالبان» ترغیب شوند.
چین و پاکستان مانند دیگر همسایه‌های افغانستان، این نکته را درک کرده‌اند که اولا حکومت طالبان مسئول حفظ نظم فعلی افغانستان است و با فروپاشی این نظم، دیگر هیچ قدرت بدیلی برای کنترل اوضاع و مهار جریان‌های افراطی مانند داعش وجود ندارد. دوم، در صورتی که طالبان از خواست مشترک جهان و منطقه برای تشکیل دولت فراگیر همچنان امتناع کند، چین و پاکستان نمی‌توانند طالبان را بر جهان ترجیح دهند.
لذا قدر مسلم این است که در این دیدار، وزرای خارجه پاکستان و چین، وزیر خارجه طالبان را بر تعامل و کنار آمدن با خواست مشترک جهان و منطقه تشویق و ترغیب کرده‌اند و ممکن است نسبت به عواقب فرصت‌سوزی‌های طالبان نیز هشدار داده باشند.
در شرایطی که جهان غرب به رهبری آمریکا بر اهرم‌های فشارخود بر طالبان تاکید دارد، متقابلا حکومت طالبان نیز تلاش خواهد کرد تا خود را با نظم منطقه‌ای بیشتر هماهنگ کند. از این رو به نظر می‌رسد در این دیدار، وزیر خارجه طالبان بر ایفای نقش چین و پاکستان و کشورهای منطقه در حمایت همه جانبه از حکومت طالبان و پیگیری طرح‌های منطقه‌ای برای حل بحران افغانستان، بیشتر تأکید کرده باشد. اگر طالبان بتواند خود را با مکانیسم‌های منطقه‌ای برای حل بحران افغانستان هماهنگ کند، هم اقتدار طالبان حفظ می‌شود و هم افغانستان از بازی قدرت‌های غربی و آمریکا تا حد زیادی مصون خواهد ماند.
