بررسی تحولات افغانستان
مهاجرت کنشی است به قدمت حضور بشر در کره زمین، دلایل متفاوتی از جمله ناامنی، عدم ثبات اقتصادی، کمبود رفاه و خدمات بهداشتی و… رویای زندگی بهتر را برای افراد در سرزمینی دیگر ایجاد کرده و سالانه صدها هزار نفر جابه‌جایی را تجربه می‌کنند. در این میان کشور افغانستان از چهار دهه قبل تاکنون شاهد مهاجرت‌های مداوم ساکنان خود با اهداف مختلف که در راس آن ناامنی بوده است، می‌باشد. یکی از کشورهای مقصد برای مهاجرین افغانستانی، کشور آمریکاست.
از سوی دیگر، بررسی تاریخچه سیاست‌های مهاجرتی ایالات متحده نشان می‌دهد که این کشور در طول تاریخ طیفی از سیاست‌های باز تا محدود را در قبال مسئله مهاجرین به کار گرفته است. آمریکا در دوره ریاست جمهوری اول ترامپ از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، سیاست‌های مهاجرتی سختگیرانه‌ای به اجرا گذاشت که هدف اصلی آن کاهش مهاجرت به این کشور بود. سیاست‌های مهاجرتی دوره اول ترامپ (۲۰۱۷-۲۰۲۱) شامل ممنوعیت ورود اتباع کشورهای مسلمان، ساخت دیوار مرزی با مکزیک، تشدید قوانین پناهندگی، جداسازی خانواده‌ها در مرزها، کاهش سهمیه مهاجرت قانونی و لغو برنامه‌های حمایتی برای مهاجران بود. این سیاست‌ها تأثیرات گسترده‌ای بر مهاجرین داشت.
عقاید و سیاست‌های مهاجرستیزانه ترامپ
دونالد ترامپ که در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری عقاید تندی علیه مهاجرین به کار گرفته بود، در نخستین روز به قدرت رسیدن با صدور حکمی دستوراتی را علیه مهاجرین صادر کرد که از جمله اخراج مهاجرین و تعلیق پرونده پذیرش مهاجرین شد.
برخی از تحلیل‌گران، سیاست ترامپ در قبال موضوع مهاجرین را در راستای حفظ و بازسازی ملت سفیدپوست دانسته و معتقدند که سیاست‌های وی نوعی بازگشت به دوره پیش از قانون مهاجرتی 1965 آمریکا است. با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود آمریکا تا سال 2055، اکثریت جمعیت سفیدپوست خود را از دست بدهد، به نظر می‌رسد سیاست‌های ضد مهاجرتی ترامپ تلاش برای جلوگیری از این تغییر نژادی باشد. هر چند که علنا بیان نمی‌شود.
عده‌ای دیگر معتقدد که امنیت ملی در آمریکا به ابزاری برای پیگیری سیاست‌های مهاجرتی تبدیل شده است. به طور کلی نارضایتی‌های اقتصادی متاثر از سیاست‌های نئولیبرال و تحولات چند دهه اخیر منجر به خشم و نارضایتی به ویژه در ایالات متحده و اروپا گردید که نتیجه آن واکنش شدید علیه نئولیبرالیسم بوده است. عواملی چون شتاب جهانی شدن، صنعتی‌زدایی، نابرابری، افزایش سطح مهاجرت، تغییر ارزش‌های فرهنگی و افزایش نفوذ سازمان‌های بین‌المللی بر سیاست داخلی همگی واکنش‌هایی علیه نظم لیبرال است. این مسائل احزاب ملی‌گرا را ترغیب کرده است تا از مهاجرت به عنوان مسئله اصلی برای موفقیت در انتخابات استفاده کنند و در این بین، ترامپ مهاجران و پدیده مهاجرت را به مثابه تهدیدی امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ایالات متحده و شهروندان آمریکایی عنوان کرده و با سیاسی کردن مسئله مهاجرت و مقصر جلوه دادن مهاجران در همه امور توانست به پیروزی دست یابد.
سیاست‌های مهاجرتی ترامپ در سال ۲۰۲۵
با به قدرت رسیدن مجدد ترامپ در سال 2025، وی سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه‌تر و گسترده‌تری را آغاز کرده است و پیش‌بینی می‌شود که تغییرات بنیادینی در نظام اداری مهاجرت ایالات متحده ایجاد کند. در همین ابتدای کار، بودجه نیروهای امنیت مرزی و تعداد آنان افزایش یافته، روند اخراج مهاجران تسریع شده، کنترل مرزی تقویت شده و محدودیت‌های شدیدی بر حق درخواست پناهندگی اعمال شده است.
اخراج مهاجرین؛ گسترش و تغییرات ساختاری
ترامپ با تمرکز بر اخراج سریع مهاجرین غیرقانونی، تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های پیشین ایجاد کرده است. یکی از اقدامات کلیدی او گسترش دامنه اخراج‌های سریع از محدوده ۱۶۰ کیلومتری مرزها در سراسر خاک ایالات متحده است. این تغییر به مأموران اجازه می‌دهد هر مهاجر بدون مدرکی را که نتواند اقامت بیش از دو سال خود در آمریکا را اثبات کند، اخراج کنند. این رویکرد، هرچند از نظر برخی حامیان سیاست‌های ضد مهاجرتی به‌عنوان اقدامی قاطعانه تلقی می‌شود، اما انتقادهای گسترده‌ای را نیز به دنبال داشته است. جامعه‌شناسان معتقدند که چنین سیاست‌هایی می‌تواند منجر به جدایی خانواده‌ها و حتی تهدید امنیت مهاجرین اخراج‌شده در کشورهای مبدأ شود.
تقویت کنترل مرزی؛ افزایش حضور نظامی
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های سیاست‌های مهاجرتی ترامپ، تقویت کنترل در مرز آمریکا و مکزیک بوده است. این نیروها وظایفی همچون گشت‌زنی، ساخت دیوارهای مرزی و کمک به جلوگیری از ورود غیرقانونی را بر عهده دارند. این اقدامات در حالی انجام می‌شود که آمارها نشان می‌دهد در سال پایانی ریاست‌جمهوری بایدن، عبور غیرقانونی از مرزها کاهش چشمگیری داشته است. با این‌حال، منتقدان معتقدند که تمرکز بیش از حد بر راه‌حل‌های امنیتی، به جای رسیدگی به عوامل ریشه‌ای مهاجرت مانند خشونت، فقر و ناآرامی‌های سیاسی در کشورهای مبدأ، نمی‌تواند راه‌حلی پایدار باشد.
محدودیت‌های جدید بر پناهجویان
ترامپ با صدور فرمانی اجرایی، ورود مهاجران بدون مدرک به آمریکا را ممنوع کرده و حق درخواست پناهندگی برای آنان را محدود کرده است. بر اساس این فرمان، مهاجرین تنها در صورتی می‌توانند درخواست پناهندگی بدهند که از مرزهای رسمی وارد کشور شوند. این سیاست، که تحت عنوان «در مکزیک بمانید» نیز شناخته می‌شود، مهاجرین غیرمکزیکی را ملزم می‌کند تا پیش از رسیدگی به پرونده‌هایشان در خاک مکزیک منتظر بمانند. این رویکرد با انتقاد فعالان حقوق بشر مواجه شده است، چرا که مهاجران اغلب در مکزیک با ناامنی، بلاتکلیفی و خطرات جدی مواجه هستند.
مهاجران افغانِ منتظر ورود به آمریکا در کشورهای ثالث
بعد از سقوط جمهوریت، آمریکا در اقدامی که ژست بشردوستانه داشت اما در حقیقت یک اقدام سیاسی بود اعلام کرد کسانی را که «در معرض خطر هستند» از افغانستان خارج و به آمریکا منتقل خواهد کرد. در راس این افراد، «همکاران» یعنی کسانی که با نیروهای آمریکایی همکاری داشتند، قرار گرفتند. عده اندکی از این افراد به آمریکا منتقل شدند و بخش عمده متقاضیان به کشورهای ثالث مانند پاکستان، فیلیپین، قطر و ..منتقل شدند. این افراد که تعداد آنان به 40 هزار نفر می‌رسد، در انتظار مهاجرت به آمریکا در این کشورها زندگی می‌کنند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده و همچنین خبرهایی که خود این افراد در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند، این عده به لحاظ حقوقی و اجتماعی در شرایط سختی به سر می‌برند.
تأثیرات و پیامدهای طولانی شدن روند پذیرش مهاجرین
1. افزایش اضطراب و ناامیدی
یکی از بارزترین تأثیرات سیاست‌های ترامپ بر پناهندگان افغان مستقر در کشورهای ثالث، افزایش سطح اضطراب و ناامیدی آنان است. ورود به آمریکا، برای بسیاری از مهاجران افغان مستقر در کشورهای ثالث اکنون در هاله‌ای ابهام قرار گرفته است و مشخص نیست که دولت جدید آمریکا چه تصمیمی برای آنان خواهد گرفت. عدم قطعیت در مورد آینده و طولانی شدن فرآیند مهاجرت می‌تواند به انزوای اجتماعی، بی‌معنایی، افسردگی، اضطراب و حتی بیماری‌های روانی این مهاجرین منجر شود.
2. امکان انصراف کشورهای ثالث از اسکان پناهندگان افغان
کشورهایی که به درخواست آمریکا اسکان موقت این پناهندگان را پذیرفته‌اند، ممکن است در صورت تداوم وضعیت موجود و عدم تامین بودجه لازم از سوی دولت آمریکا، حاضر به تحمل هزینه تحمیل شده نشوند. در صورت تداوم تعلیق پذیرش مهاجرین افغان، ممکن است فشار بیشتری بر کشورها و جوامع میزبان ایجاد شود و این مسئله می‌تواند منجر به بازگردان این پناهندگان به افغانستان شود.
3. تقویت تبعیض و نژادپرستی
یکی دیگر از پیامدهای احتمالی سیاست‌های محدودکننده مهاجرتی آمریکا، تشدید تبعیض و نژادپرستی علیه مهاجرین افغان و سایر گروه‌های مهاجر است. در کشورهای میزبان، هنگامی که این مهاجرین با سختی‌های بیشتری روبه‌رو می‌شوند، ممکن است جامعه محلی آنها را به‌عنوان تهدیدی برای منابع اقتصادی و اجتماعی خود در نظر بگیرد. این امر می‌تواند به افزایش تبعیض‌های نژادی و اجتماعی علیه آنها منجر شود و بر روابط بین مهاجرین و جوامع میزبان اثرات منفی بگذارد
جمع‌بندی
بررسی سیاست‌های مهاجرتی ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش نشان‌دهنده تغییرات گسترده‌ای در رویکرد ایالات متحده به مسئله مهاجرت است. مهاجرین افغان که بر اساس وعده دولت قبلی آمریکا مبنی بر انتقال به آمریکا راهی کشورهای ثالث شدند، با روی کار آمدن ترامپ و اعلام سیاست‌های مهاجرتی وی اکنون با بحرانی جدید مواجه شده‌اند. این افراد از یک سو تحت اثرات شدید مهاجرت و از یک سو ناامیدی از پذیرش در آمریکا قرار گرفته‌اند و از سویی دیگر برخی از این افراد با فروش تمام ملک و املاک و دارایی خود راه مسیر پیش رو را انتخاب کردند و بازگشت به افغانستان برای آنان نوع دیگری از بحران است.
با بحران پیش آمده برای پناهندگان افغانستان در کشورهای ثالث که منتظر ورود به آمریکا هستند، برگ سیاه دیگری در پرونده خروج آمریکا از افغانستان افزوده شد.
