بررسی تحولات افغانستان
همزمان با سفر امیرخان متقی وزیر خارجه حکومت طالبان به هند، برای نخستین بار پهپادها و جت‌های جنگی پاکستانی برفراز کابل ظاهر شدند و با شلیک موشک این شهر را به لرزه درآوردند. ظاهراً هدف این حمله هوایی پاکستان، خودروی حامل نور ولی محسود رهبر طالبان پاکستانی (تیتیپی) بود؛ هدفی که محقق نشد. هر چند حمله به رهبر تیتیپی به عنوان یک هدف مهم است اما انجام این حمله در پایتخت افغانستان نشانه‌هایی به نفع یک فرضیه است که بر اساس آن، پاکستان سیگنال‌های هشدارآمیز به حکومت طالبان می‌دهد .
بر اساس این فرضیه، رابطه مستقیمی بین سفر امیرخان متقی وزیر خارجه حکومت طالبان به هند و حمله هوایی پاکستان به کابل وجود دارد. هند همیشه به عنوان فاکتور کلیدی در تنش و منازعه افغانستان و پاکستان عمل کرده است. بررسی دقیق روابط افغانستان و هند و همچنین افغانستان و پاکستان نشان می‌دهد که هر گاه افغانستان تلاش کرده است روابط نزدیکی با هند برقرار کند، با واکنش تند و قاطع پاکستان مواجه شده است.
نگاهی تاریخی به نقش فاکتور هند در روابط افغانستان و پاکستان
امضاء معاهده مودت و دوستی میان هند و افغانستان در سال ۱۹۵۰ سرآغاز این قضیه بود. از آن زمان به بعد رد پای فاکتور نزدیکی هند و افغانستان در سراسر تاریخ روابط و منازعه افغانستان و پاکستان دیده می‌شود. پاکستان هر حکومتی افغانستان را که تلاش کند با هند روابط نزدیک برقرار کند، آرام نگذاشته است. فرقی هم نداشته که این حکومت با مسکو یا آمریکا هم‌پیمان بوده یا شاگردان مدارس مذهبی پاکستان باشند.
دلیل وحشت پاکستان از دوستی یا نزدیکی هند و افغانستان این است که کشور پاکستان به لحاظ جغرافیایی در میانه این دو کشور واقع شده است و اگر قرار باشد آن دو کشور در هم‌پیمانی با یکدیگر قرار گیرند، بلای بزرگی که بر سر پاکستان خواهد آمد، تجزیه این کشور است. با قبول اینکه تصور تجزیه پاکستان با قدرت نظامی در حد هسته‌ای بسیار سخت و بعید است اما یکی از استراتژی‌های درازمدت هند برای رهایی از پاکستان که مانع برای تبدیل شدن دهلی به یک قدرت فرامنطقه‌ای است، تجزیه آن کشور است. هند برای حصول به این استراتژی در قبال پاکستان نیازمند همکاری افغانستان است که در آن سوی جغرافیای پاکستان واقع شده است.
دوستی و نزدیکی هند و افغانستان و همراستایی سیاسی و نظامی این دو کشور، استراتژی هند علیه پاکستان را که همانا تجزیه این کشور است، میسر می‌سازد و افغانستان هم در این مسیر سرزمین‌های از دست رفته خود را در آن سوی خط دیورند به دست خواهد آورد. این طرح هر چند آرمانی و دست نیافتنی است اما از منظر هند یک استراتژی است و به همین دلیل پاکستان از هر گونه نزدیکی هند و افغانستان هراس دارد.
به طور طبع، اولویت سیاست خارجی پاکستان، جلوگیری از نزدیک شدن دو کشور متخاصم هند و افغانستان به یکدیگر است و شواهد عینی نشان می‌دهد که پاکستان با تمام امکانات و قوا و صرف نظر از هر موضوع دیگری و با عبور از هر خط قرمزی، در پی گسستن پیوند و نزدیکی افغانستان و هند بوده است.
با توجه به این واقعیت، می‌توان تیرگی روابط حکومت طالبان و پاکستان را که حتی منجر به حمله هوایی پاکستان به کابل شد نیز تحلیل کرد. شواهد نشان می‌دهند که حکومت طالبان در چهار سال گذشته تلاش کرده است که با هند روابط نزدیک برقرار کند و هر گامی که در این راه برداشته است، واکنش پاکستان را در پی داشته است که شدیدترین آن انجام هوایی به کابل درست در زمانی بود که وزیر خارجه حکومت طالبان در دهلی به سر می‌برد.
ارزیابی اصلی پاکستانی‌ها این است که یکی از دستورکارهای اصلی سفر متقی به دهلی، تقویت روابط دو کشور در راستای تحت فشار قرار دادن پاکستان از طریق گروه‌های نیابتی است. بر این اساس، یک پیام حمله هوایی پاکستان به کابل این است که اگر طالبان تلاش کند با هند روابط نزدیک برقرار کند و در تبانی با آن کشور از طریق گروه‌های نیابتی، پاکستان را تهدید کند، اسلام آباد آماده انجام هر کار اقدامی است.
بر این اساس، بسیار محتمل است که پاکستان پس از این دامنه حملات خود را به افغانستان گسترش دهد و تحت عنوان حمله به مراکز تیتیپی و جدایی‌طلبان بلوچ هر از چند گاهی با حملات هوایی و توپخانه‌ای خواب و قرار حکومت طالبان را برهم زند. گام دیگر پاکستان، تقویت و تجهیز گروه داعش خراسان برای انجام حملاتی در افغانستان خواهد بود. کوچ داعش خراسان از افغانستان به ایالت بلوچستان این نکته را می‌رساندکه گام‌های ابتدایی در این راستا برداشته شده است.
مطالب بیشتر
تحلیلی بر عملیات نظامی حکومت طالبان علیه پاکستان
حمله هوایی پاکستان به کابل: اشتباه راهبردی و ۶ پیامد سنگین
برای پاکستان واکنش حکومت طالبان مانند حمله به پاسگاه‌های مرزی ضربه‌کاری متقابل حساب نخواهد شد و نگرانی اصلی پاکستان تشدید حملات تیتیپی و جدایی‌طلبان بلوچ است که قطعا با توجه افزایش دامنه تنش، اسلام‌آباد انتظار آن را دارد.
به نظر می‌رسد، پاکستان با کمک به براندازی نظام جمهوریت و حمایت از طالبان برای به قدرت رسیدن باز هم نتوانست به هدف خود دست یابد. آیا پاکستان باز هم بازی چند دهه‌ای را تکرار خواهد کرد و با براندازی حکومت طالبان، گروه دیگری را جایگزین خواهد کرد تا نگرانی خود را از ناحیه هند برطرف سازد؟ بعید به نظر می‌رسد این هدف تحت هیچ شرایطی محقق شود.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
