بررسی تحولات افغانستان
سرانجام پس از یک هفته درگیری نظامی و بحران سیاسی میان افغانستان و پاکستان، توافقنامه آتش بس بین دو کشور امضا شد. مذاکره درباره آتش بس و برقراری صلح بین دو کشور در سطح وزرای دفاع و با حضور روسای استخبارات دو کشور در دوحه پایتخت قطر انجام شد. این مذاکرات که گفته می‌شود با میانجی‌گری کشورهای قطر و ترکیه سازمان‌دهی شد، منتج به امضاء توافقنامه آتش بس شد که موارد زیر در آن گنجانده شده است: «تعهد هر دو طرف برای عدم درگیری مجدد، حل مسائل از طریق گفتگو، عدم حمایت از گروه‌هایی که علیه دولت پاکستان فعالیت دارند، اجتناب از حمله بر تأسیسات حیاتی، نیروهای امنیتی، اماکن و غیر نظامیان و تداوم مذاکرات برای رسیدن به یک مکانیسم جامع برای تأمین صلح دائمی میان دو کشور».
پیامدهای اجتماعی و سیاسی نبرد برای حکومت طالبان
حکومت طالبان که با بحران مشروعیت داخلی به‌سر می‌برد، از طریق این درگیری نظامی با پاکستان توانست افکار عمومی و حتی نظر مثبت گروههای مخالف سیاسی را به نفع خود جلب کند. تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی به نفع حکومت طالبان به تقویت روحیه جنگی نیروهای حکومت طالبان انجامیده و انسجام درونی این گروه‌ها را در برخورد با پاکستان به نمایش گذاشت.
به لحاظ روابط بین‌المللی نیز این جنگ حکومت طالبان را در موضع کشور مورد تجاوز قرار گرفته قرار داد به‌خصوص اینکه بعداً ثابت شد که نور ولی محسود رهبر طالبان پاکستانی در حمله هوایی پاکستان به کابل کشته نشده است و به اعتبار فایل صوتی و بعداً تصویری، نور ولی محسود در مناطق قبایلی کشور پاکستان حضور دارد. در این زمینه سکوت کشورهای دیگر در برابر حمله حکومت طالبان به مواضع نظامیان پاکستانی در آن سوی خط دیورند علاوه بر این که نوعی بی‌طرفی و عدم تمایل به دخالت در قضیه را نشان می‌دهد اما می‌تواند دلالت بر این نیز داشته باشد که جنگ حکومت طالبان علیه پاکستان اقدامی به‌جا و به‌مثابه دفاع مشروع تلقی شد.
با توجه به مفاد توافقنامه آتش بس نیز حکومت طالبان این تعهد را از پاکستان گرفته است که آن کشور دیگر نمی‌تواند به خاک افغانستان به‌خصوص اماکن غیرنظامی با بهانه هدف قراردادن اعضای تی‌تی‌پی حمله نظامی کند. به صورت خلاصه دستاوردهای حکومت طالبان از این درگیری صرف نظر از تلفاتی و خساراتی که افغانستان متحمل شد، چشمگیر بود. حکومت طالبان از طریق تحریک احساسات ملی‌گرایانه انسجام اجتماعی افغانستان را به نفع خود رقم زد و نظر مثبت جامعه جهانی را نیز در پاسخ به پاکستان جلب کرد. همچنین حکومت طالبان توانست در مقام یک دولت با دولت پاکستان توافقنامه آتش بس امضاء کند که به لحاظ حقوقی یک پله به نفع شناسایی دولت طالبان می‌باشد.
دستاورد پاکستان از توافقنامه آتش بس
هرچند پاکستان در درگیری نظامی با حکومت طالبان به‌لحاظ برتری نظامی دست بالایی داشت و برای اولین بار کابل را مستقیماً مورد حمله نظامی قرار داد؛ اما دستاورد پاکستان غیر از این موارد است. مشکل اصلی که پاکستان را تا حدودی در چهار سال گذشته کلافه کرده است، حملات گروههای مخالف آن کشور به‌خصوص تی‌تی‌پی است که ادعا می‌کند در خاک افغانستان مستقر هستند.
از جانب دیگر انکار همیشگی رهبران طالبان مبنی بر این که هیچ گروهی در خاک افغانستان حضور ندارد و یا به هیچ‌گروهی اجازه نمی‌دهد که از خاک افغانستان بر ضد کشور دیگری استفاده صورت گیرد، پاکستان را درمانده کرده بود. با توجه به متن توافقنامه آتش بس و این بند که «از حملات گروه‌هایی که علیه دولت پاکستان فعالیت دارند، حمایت نخواهد شد» اولاً به صورت ضمنی بر این اعتراف شده است که افغانستان گروههای مخالف پاکستان را مورد حمایت قرار داده است و ثانیاً حکومت طالبان متعهد شده که دیگر اجازه نخواهد داد که گروههای مخالف پاکستان در خاک افغانستان حضور داشته و علیه پاکستان فعالیت داشته باشند.
حتی این فرضیه را می‌توان مطرح کرد که پاکستان با راه‌اندازی این جنگ در یک بازی حساب شده و برنامه‌ریزی شده، طالبان را وضعیتی قرار داد که هم بتواند اعتراف حمایت از گروههای مخالف خود را از کابل به صورت رسمی بگیرد و هم توانست دست و پای حکومت طالبان را در حمایت از گروههای مخالفت خود ببندد. به‌هر صورت گرفتن تعهدنامه کتبی در قابل توافقنامه آتش بس توسط اسلام‌‌آباد از می‌تواند یک پیروزی دیپلماتیک برای پاکستان تلقی شود.
مطالب مرتبط
تحلیلی بر عملیات نظامی حکومت طالبان علیه پاکستان
حمله هوایی پاکستان به کابل: اشتباه راهبردی و ۶ پیامد سنگین
آینده‌سنجی توافقنامه آتش بس بین افغانستان و پاکستان
هرچند با عنایت به محتوای توافقنامه آتش بس و میانجی‌های قوی و صاحب نفوذ در حل این قضیه، امکان شروع مجدد درگیری میان دو طرف منتفی قلمداد می‌شود؛ اما با توجه به مسئله اصلی که فعالیت تی‌تی‌پی می‌باشد، امکان شروع درگیری هرچند نه به شدت و حدت قبل اما انجام حملات موردی، محدود و هدفمند حتی در پایتخت افغانستان توسط پاکستان قابل پیش‌بینی است.
شکنندگی صلح و امکان بروز درگیری زمانی بیشتر قابل تصور است که پاکستان ریشه هر نوع فعالیت تی‌تی‌پی را در خاک افغانستان آدرس‌دهی کرده و جستجو می‌کند. احتمال این که تی‌تی‌پی دست از فعالیت علیه پاکستان بردارد بسیار کم است که در آن صورت، پاکستان خود را مجاز به انجام حمله به خاک افغانستان می‌داند و همانند گذشته اقدامات نظامی در خاک افغانستان انجام خواهد داد. طبیعتاً در چنین وضعیتی حکومت طالبان دست به اقدام تلافی‌جویانه خواهد زد. با این حال تفاوت مهم این است که پاکستان با استناد به توافقنامه آتش بس خود را مجاز به حمله علیه گروههای مخالف خود می‌داند که حضور آنها بر اساس توافقنامه آتش بس امضا شده، در خاک افغانستان تسجیل شده است.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
